محمدرضا اسدی - دانشیار فلسفه، دانشگاه علامه طباطبایی
سید سعید لواسانی - دانشجوی دکتری پژوهش محور حکمت و کلام اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی

اعتباریات پایه علوم انسانی اسلامی است، درصورتی که نگاه جامع و فلسفی به آن داشته باشیم و آن را جزئی از مباحث وجودی بدانیم. درواقع، انسان موجودی تکوینی و حقیقی است که امور خود را در زیست دنیوی و با زبان اعتبار بیان می کند. بنابراین، اعتباریات رابطه تنگاتنگی با انسان شناسی و معرفت شناسی دارد و به این علت است که پایه علوم انسانی قرار می گیرد. به این دلیل است که گزاره های علوم انسانی، ازجمله گزاره های فقهی و حقوقی، اعتباری به شمار می روند، نه حقیقی و برهان در این علوم جایگاهی ندارد. آن چه در این علوم مهم است، جلب منفعت و دفع ضرر و کسب کمال و سعادت است و در علوم انسانی اسلامی رسیدن به قرب الاهی است، اما کسانی که گزاره های فقهی و حقوقی را حقیقی می دانند خلط بین تکوین و تشریع کرده اند، زیرا رابطه واقعی در جایی است که رابطه علت و معلول برقرار باشد، اما در مسائل فقهی و حقوقی حکمی با جعل شارع و قانون گذار اعتبار شده است و هیچ منشا تکوینی ای ندارد، بلکه مقررات شرعی یا عرفی قانونی است که وضع شده است.

گزاره های اعتباری, علوم انسانی, فقه, حقوق, نقد