محمدرضا پهلواننژاد - دانشیاردانشگاه فردوسی مشهد
بتول علینژاد - کارشناس ارشد آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان

بررسی­های گوناگون در زمینه­ی مهارت­ نوشتن در زبان دوم نشانگر ضعف زبان­آموزان دراین مهارت است. زبان­آموزان با وجود دانستن دستور و لغات از نوشتن انواع مختلف متون عاجز هستند. بررسی در زمینه­ی بلاغت مقابله­ای می­تواند به زبان­آموزان و مدرسان زبان دوم برای حل این مشکل اساسی کمک کند. همچنین فراگفتمان که از اصول و الگوهای بلاغی بهشمار می­رود و سبک­های بلاغی نویسنده را نشان می­دهد، نقش مهمی در پیشرفت و بهبود مهارت نوشتن ایفا می­کند. این تحقیق سعی دارد با استفاده از مدل هایلند(۲۰۰۴)، به بررسی نوع و بسامد فراگفتمان در ۸۰ انشای توصیفی نوشته شده توسط فارسی­زبانان و فارسی­آموزان عرب بپردازد و مشخص کند که هر گروه، از کدام نوع گفتمان با چه بسامدی استفاده می­کند. نتایج حاصل نشان داد که این دو گروه در انشاهای توصیفی خود از همه­ی انواع فراگفتمان­های تبادلی و تعاملی(به جز نقش­نماهای درون­متنی) استفاده کرده­اند. فارسی­زبانان به ترتیب از گذارهها، نقش­نماهای نگرشی، معناهای رمزگونه، تقویت­کننده­ها و خودبیانی­ها بیشترین استفاده را کرده­اند و این در حالی است که گذاره­ها، تقویت­کننده­ها، نقش­نماهای نگرشی، خودبیانی­ها و معناهای­ رمزگونه به ترتیب بیشترین کاربرد را در انشاهای توصیفی فارسی­آموزان عرب دارند. همچنین نتایج حاصل، حاکی از آن است که تنوع انواع مختلف فراگفتمان در انشاهای توصیفی فارسی­زبانان بیشتر است. از این رو، انشاهای توصیفی آنان منسجم­تر، زیباتر و جذاب­تر است و قابلیت درک و تاثیرگذاری آنان به دلیل استفاده از انواع مختلف فراگفتمان بالاتر است.

بلاغت مقابله ای, فراگفتمان, گذارهها, معناهای رمزگونه, فراگفتمان تعاملی