احمد صفارمقدم - دانشیار زبان شناسی همگانی- پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
شهره سادات سجادی - دانشجوی دکتری زبانشناسی همگانی دانشگاه علامه طباطبائی

پژوهش حاضر به بررسی تاثیرات ساخت هجایی زبان فارسی معیار تاجیکی بر تلفظ واژه های زبان فارسی معیار ایران و وام واژه های مشترک میان این دو زبان می پردازد. چارچوب نظری این پژوهش، نظریه ی بهینگی -یکی از انشعاب های اخیر دستور زایشی- و یادگیری زبان در این نظریه است. روش پژوهش، توصیفی -تحلیلی و میدانی بوده و داده های پژوهش از طریق عرضه ی واژه ها و وام واژه های رایج در زبان فارسی ایران به ده فارسی آموز تاجیکی در دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) فراهم گردیده است. در این پژوهش تلاش شده است که خطاهای زبان آموزان در تلفظ آن دسته از واژه های فارسی یا وام واژه هایی که دارای خوشه های همخوانی آغازی و پایانی هستند، مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا، نگارندگان، داده های گردآوری شده را با توجه به تفاوت مرتبه بندی محدودیت های حاکم بر ساخت هجا در دو زبان فارسی معیار ایران و فارسی معیار تاجیکستان مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. نتایج به دست آمده نشان داد که برخی از خطاهای فارسی آموزان تاجیکی که تحت تاثیر مرتبه بندی محدودیت های ساخت هجایی زبان فارسی تاجیکی است، بعد از ۱۶ هفته اقامت در ایران، قرار گرفتن در معرض زبان فارسی معیار ایران، ۲۴۰ ساعت کلاس آموزشی و همچنین، در صورت مهلک نبودن نقض آن ساخت در زبان تاجیکی، قابل اصلاح میباشد، اما در ساخت هایی که در مرتبه بندی زبان فارسی تاجیکی محدودیت های بلند مرتبه وجود دارد، زبان آموزان ساخت های زبان اول خود را حفظ کرده و از آن محدودیت ها تخطی نکرده اند. با این حال، نباید از نظر دور داشت که برخی از اشتباهات زبان آموزان ناشی از تعمیم های نادرست و ویژگی های «زبان میانی» آنها است که در بسیاری از موارد از زبان مبدا نشات گرفته و گاهی ناشی از تصوری است که در مورد زبان مقصد در ذهن زبان آموزان شکل گرفته است.

نظریه ی بهینگی, ساخت هجایی, خوشه های دو همخوانی, محدودیت, مرتبه بندی