مهین ناز میردهقان - دانشیار زبانشناسی- دانشگاه شهید بهشتی
احمد احمدوند - کارشناس ارشد آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان
نیلوفر سادات حسینی کارگر - کارشناس ارشد مطالعات هند

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل خطاهای نوشتاری فارسی آموزان آلمانی زبان در سطح مقدماتی است؛ به­ همین­ منظور، خطاهای موجود در نگارش نویسه های نوشتاری ۳۴ زبان آموز مقدماتی زبان فارسی به روش خودانگیخته گردآوری و با توجه به طبقه بندی های فیزیاک (۱۹۸۱)، کشاورز (۱۹۹۹) و ضیاحسینی (۱۹۹۴) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. داده های تحقیق شامل ۸۵۰ خطا، موسوم به خطاهای املایی-واجی است که مربوط به نویسه ها و حروف آنها در واژه ها می­باشد. خطاهای موجود با توجه به فرایندهای واجی به ترتیب در گروه های جایگزینی نادرست، افزایش نادرست، کاهش نادرست و ترتیب نادرست نویسه و همچنین با توجه به منشا وقوع در دو گروه خطاهای میان زبانی و خطاهای درون زبانی طبقه بندی شده­اند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که منشا وقوع ۶۷۲ خطای واجی، میان زبانی است و ۲۱۸ خطای دیگر نیز از منشا درون زبانی برخوردار هستند. همچنین، بروز ۶۷۱ خطای واجی از فرایند جایگزینی نادرست، ۳۱۶ خطا از فرایند افزایش نادرست، ۲۶۸ خطا از فرایند کاهش نادرست و ۲۵ خطای دیگر هم از فرایند ترتیب نادرست نویسه ناشی شده است که در این میان، فرایند جایگزینی نادرست نویسه دربرگیرنده ی دو فرایند دیگر یعنی افزایش و کاهش نادرست نویسه می­باشد. بسامد وقوع فرایندهای واجی در پیدایش خطاها نیز محاسبه و در جداول مربوط ارائه شده است. تحقیق حاضر نشان دهنده­ی این است که زبان فارسی به عنوان زبان دوم، نسبت به تداخل زبان آلمانی به عنوان زبان مادری، تاثیر بیشتری در بروز خطاها دارد.

خطاهای املایی-واجی, واج, نویسه, تداخل