غلامرضا فدائی - استاد علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه تهران

نقد امری طبیعی و انسانی است و از میل انسان به آزادی نشئت می­گیرد. فکر همان حرکت ذهنی از مبدا کاری به سوی نتیجه و برعکس آن است و خود همین سبب می شود که راه رفته یا عمل انجام شده ارزیابی شود. در ادوار گذشته، همه متفکران کار نقد انجام می دادند و همین کار موجب پیشرفت و رشد دانش شده ­است. خودانتقادی در حوزه­ های دینی و عرفانی هم جایگاه مهمی داشته ­است. درعین حال، تفکر انتقادی پدیده ای جدید است که به دنبال جزم­ گرایی در غرب و به طور ویژه پس از مارکسیسم رخ داد. آن­چه در نقد مهم است این است که باید منتقد به مبانی تفکر نویسنده واقف باشد و نیز زمینه­ های فکری جامعه­ ای را که نویسنده در آن زندگی می­ کند بشناسد تا بتواند نقاد خوبی باشد. مکتب فرانکفورت درزمینه تفکر انتقادی مبتکر و صاحب­ نظر است و نویسندگان مشهور این حوزه صاحب­ نظران در این مکتب بوده­ اند. تفکر انتقادی بیش­تر به نقادی درونی براساس اهدافی که متن یا موسسه دارد تکیه می­ کند. پیش­ فرض در نقادی هم بسیار مهم است. درمجموع، نقد معیار و معیار نقد دو شاخص عمده برای نقادی درست است.

محاسبه, معیار نقد, مکتب فرانکفورت, نظریه انتقادی, نقد درونی, نقد معیار