صابر جمالی - گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
حسین انصاری - گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

یکی از روش های موثر برای تولیدات کشاورزی پایدار و حصول امنیت غذایی در مناطق خشک و نیمه خشک نظیر ایران، استفاده از گیاهانی است که در تنش های محیطی عملکرد و بهره وری آب مناسبی داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر مدیریت آبیاری بر خواص مورفولوژیکی گیاه کینوا در شرایط گلخانه ای در دانشگاه فردوسی مشهد در سال ۹۸-۱۳۹۷ اجرا شد. پژوهش حاضر در قالب طرح کاملا تصادفی با ۳ تکرار و به صورت کشت گلدانی بر روی گیاه کینوا رقم Giza-۱ اجرا شده است. تیمارهای مورد بررسی در این پژوهش شامل ۴ مدیریت آبیاری (آبیاری کامل FI، آبیاری بخشی ریشه متناوب APRD، ثابت FPRD و کم آبیاری به میزان ۵۰ درصد ظرفیت زراعی DI) بود. نتایج نشان داد که مدیریت های آبیاری بر تعداد برگ، ارتفاع، وزن خشک بوته و ریشه، کارآیی مصرف آب و عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد و بر طول ریشه در سطح ۵ درصد معنی دار شد. استفاده از تیمارهای APRD، FPRD و DI منجر به کاهش ارتفاع (۱۳.۳، ۲۶.۸ و ۳۴.۶ درصد) و کاهش عملکرد دانه (۱۳.۵، ۲۷.۴ و ۳۳.۳ درصد) در مقایسه با تیمار FI شد. بر اساس نتایج این پژوهش استفاده از تیمارهای APRD، FPRD و DI منجر به افزایش کارایی مصرف آب به ترتیب به میزان ۳۸.۳، ۱۰.۵ و ۲۳.۸ درصد در مقایسه با تیمار FI شد. مطابق نتایج به دست آمده و ازآنجایی که از دانه های گیاه کینوا نسبت به سایر قسمت ها نظیر برگ بیشتر استفاده می شود و با عنایت به موضوع کمبود منابع آب شیرین در ایران می توان از تیمار آبیاری بخشی با درنظرگرفتن کاهش عملکرد دانه استفاده کرد. به طورکلی استفاده از آبیاری بخشی ریشه برای آبیاری محصولات کشاورزی نظیر گیاه کینوا در کشور با مدیریت مناسب و مطلوب می تواند به عنوان یک راهکار مناسب جهت استفاده از آب در شرایط بحران توصیه شود، هرچند که لازم است آزمایش های بیشتری (به ویژه در شرایط مزرعه ای) جهت تایید نتایج پژوهش حاضر انجام شود.

آبیاری بخشی ریشه, تنش آبی, شرایط گلخانه ای, عملکرد دانه, کم آبیاری