منیره فغانی
خلیل قربانی
قربان قربانی نصر آباد
موسی حسام

یکی از راهکارهای توسعه سطح زیرکشت پنبه، کشت تاخیری به صورت نشایی است که باعث افزایش عملکرد، زودرسی و کارایی مصرف آب می شود. برنامه ریزی صحیح آبیاری، نقش بسیار مهمی در کشت های تاخیری دارد. به همین منظور، طرح آزمایشی از نوع فاکتوریل استریپ پلات با ۳ تکرار در سال ۱۳۹۸ در ایستگاه تحقیقات پنبه هاشم آباد اجرا شد. روش های آبیاری تیپ و شیاری، به عنوان عامل اصلی، روش های کشت نشایی و مستقیم به عنوان عامل فرعی و تیمارهای دور آبیاری پس از ۷۰، ۱۰۵، ۱۴۰ میلی متر تبخیر تجمعی از تشت و مقدار آبیاری ۰، ۵۰، ۷۵، ۱۰۰، ۱۲۵ درصد آب تبخیر شده از تشت به عنوان عامل فرعی فرعی بود. نتایج نشان داد روش آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد، تاثیری نداشت؛ اما کشت نشایی، عملکرد، درصد زودرسی، وزن غوزه و کارایی مصرف آب بیشتری به میزان ۱۴، ۱۸۰، ۴.۸ و ۱۱.۳ درصد نسبت به کشت مستقیم داشت. در بین تیمارهای دور آبیاری، دور آبیاری پس از ۱۰۵ میلی متر تبخیر از تشت، عملکرد، وزن غوزه و کارایی مصرف آب بیشتری نسبت به دو تیمار دیگر داشت؛ به گونه ای که عملکرد این تیمار نسبت به تیمارهای دور ۷۰ و ۱۴۰ میلی متر تبخیر تجمعی از تشت به ترتیب، ۸.۲ و ۱۶.۶ درصد بیشتر بود؛ اما کارایی مصرف آب تیمار دور ۱۰۵ نسبت به دور ۱۴۰ به میزان ۹ درصد بیشتر بود. تیمارهای مقادیر مختلف آب آبیاری، تاثیری بر عملکرد نداشت؛ اما تاثیر آن بر اجزای عملکرد، معنی دار بود. بیشترین کارایی مصرف آب، مربوط به تیمار ۵۰ درصد آب آبیاری بود که نسبت به تیمارهای ۷۵، ۱۰۰ و ۱۲۵ درصد آب آبیاری به ترتیب، ۱۹.۶، ۴۳ و ۶۹.۸ درصد بیشتر بود. درنهایت، بهترین تیمار، کشت نشایی با دور آبیاری ۱۰۵ میلی متر تبخیر از تشت با مقدار ۵۰ درصد آب آبیاری بود. همچنین، کشت نشایی به نسبت کشت مستقیم، باعث افزایش عملکرد می شود؛ اما از نظر اقتصادی، مقرون به صرفه نیست؛ با این حال، در صورت افزایش قیمت پنبه توصیه می شود.

کشت نشایی پنبه, دور آبیاری, عملکرد پنبه, کارایی مصرف آب