پری ملکی
حسین صمدی بروجنی
روح اله فتاحی نافچی
داریوش ملکی

رودخانه ها، در طی زمان برای رسیدن به پایداری، شکل های بستر متفاوتی را با رسوب گذاری یا فرسایش در بستر خود ایجاد می کنند. از راه های شناسایی رفتار رودخانه ها، مطالعه و بررسی ساختار جریان و شیوه ی شکل گیری شکل های بستر در آن ها است. در رودخانه های آبرفتی بخشی از تنش برشی مربوط به شکل بستر است. در این پژوهش به بررسی تنش برشی بستر، روی دو نوع شکل بسترشکنج (موازی و پولکی) پرداخته شده است. بدین منظور آزمایش هایی در چهار شیب و چهار دبی روی شکنج های مصنوعی ساخته شده در آزمایشگاه هیدرولیک دانشگاه شهرکرد انجام شد. برای اندازه گیری تنش و سرعت جریان از دستگاه سرعت سنج سه بعدی ADV استفاده شد. نتایج نشان داد میزان تنش در تمام آزمایش ها، روند ثابتی داشته است؛ به گونه ای که روی وجه بالادست شکنج، ماکزیمم مقدار را دارد و با نزدیک شدن به تاج از مقدار آن کاسته می شود و در تاج، کمترین مقدار را دارد. همچنین نتایج نشان داد شکنج های موازی و پولکی به ترتیب ?? و ?? درصد از میزان کل تنش برشی را تشکیل می دهند. میزان تنش برشی بستر، در روی شکنج های موازی، ?? درصد بیشتر از مقدار تنش برشی بستر روی شکنج های پولکی است.

تنش برشی بستر, رودخانه های آبرفتی, شکل بستر, شکنج