مریم هاشمی - استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده مقاله حاضر با هدف نقد و بررسی کتاب «فضائل مصر واخبارها وخواصها »اثر ابن زولاق، درباره پویش علمی تاریخ ­نگاری اسلامی ادبی تمدن فاطمیان و تاریخ­ محلی به نگارش درآمده است. این نوع تاریخ­ نگاری اسلامی ادبی با سنت ریشه ­دار و اصالت خاص خود، پیوسته مورد اهتمام مورخان مسلمان و از جمله ابن زولاق بوده است. وی به نگارش تاریخ­ محلی مصر پرداخت و کتابش در زمره یکی از گونه ­های اصیل و قانون مند تاریخ ­نگاری اسلامی یعنی تاریخ محلی شهرهای متنوع جهان اسلام مطرح شد. اثر علمی ابن زولاق، تلاشی ارزشمند وگامی بلند در تبیین عمق واعتلای تاریخ­نگاری محلی فاطمیان است و به روش توصیفی تحلیلی، نقد و ارزیابی می ­شود. از نتایج به دست آمده در این وجیزه، می ­توان به عوامل ظهور این نوع تار یخ ­نگاری نزد ابن زولاق، از جمله انگیزه وطن­دوستی و جایگاه برجسته آن و علاقه شخصی این مورخ محلی به ثبت وقایع تاریخی محل زندگی­ ا ش و نیز تشویق حاکمان محلی اشاره کرد. هم­چنین، نویسنده در بررسی تاریخ محلی، رویکرد تاریخی روایی و بر اساس شیوه حدیثی خبری از شیوه ­های تنظیم در تاریخ ­نگاری اسلامی بهره برده است و مطالب کتاب را غالبا بر اساس تقسیم ­بندی ادواری و زمانی، ارائه می­ کند.

کلیدواژه ها: تاریخ نگاری محلی, ابن زولاق, کتاب «فضائل مصر», نقد و تحلیل