سامان قادری - استادیار گروه اقتصاد دانشگاه کردستان
خالد احمدزاده - استادیار گروه اقتصاد دانشگاه کردستان
سارا صیادی - کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه کردستان

تجارت درونصنعت افقی و عمودی مزیتهای رقابتی و نسبی واقعی کشورها را با در نظر گرفتن شیوه و تکنولوژی تولید مشخص میسازد ایران نیز در مسیر پیشرفت و توسعه روابط تجاری خود، نیازمند الگوی مناسب برای شناسایی و تقویت مزیتهای رقابتی و نسبی در بخشهای کارآ است. یکی از این بخشها، بخش صنعت است که توسعه و رشد آن نیازمند توسعه فنآوری است. توسعه فنآوری نیز به نوبه خود از سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه داخلی و خرید فنآوری خارجی (کالاهای سرمایهای و واسطهای) متاثر میشود. بر این اساس در این پژوهش به بررسی اثرات سرریز تحقیق و توسعه بر تجارت درونصنعت افقی و عمودی در صنایع کارخانهای پرداخته شده است. برای این منظور بر اساس آخرین اطلاعات در دسترس دادههای تجارت خارجی و ویژگیهای خاص صنایع برای کارگاه صنعتی بالای ۱۰ نفر کشور طی دوره زمانی ۱۳۸۳-۱۳۹۵ در سطح تجمیع ۴ رقم طبقهبندی ISIC با استفاده از روش دادههای ترکیبی پالایش و پردازش شده است. نتایج برآورد به روش اثرات ثابت نشان میدهد که انباشت تحقیق و توسعه داخلی وخارجی اثر مثبت و معناداری بر تجارت درونصنعت افقی و عمودی نداشته است. همچنین نتایج حاکی از آن است که هر چند سرریز تحقیق و توسعه خارجی از طریق واردات تاثیر منفی و معنادار داشته، اما سرریز انباشت تحقیق و توسعه خارجی از طریق سرمایه انسانی اثر مثبت و معناداری بر تجارت درونصنعت افقی و عمودی دارد. بنابراین، پیشنهاد میگردد، سرمایهگذاری در سرمایه انسانی و فعالیتهای تحقیق و توسعه به منظور تسهیل در جذب و انتشار فنآوری وارداتی نهفته در کالاهای واسطهای و سرمایهای شرکای تجاری افزایش یابد تا زمینه افزایش تولید و تنوع و بهبود کیفیت کالاها را فراهم آورده و سهم تجارت درون صنعت کشور در سطح بینالملل افزایش یابد.  

انباشت تحقیق و توسعه داخلی, سرریز تحقیق و توسعه خارجی, تجارت درونصنعت افقی و عمودی, صنایع کارخانهای ایران, دادههای ترکیبی طبقه بندی JEL, F۱۴, F۱۲