خسرو باقری نوع پرست - استاد دانشگاه تهران، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، گروه مبانی فلسفی و اجتماعی

کتاب  از علم سکولار تا علم دینی حاصل کوششی برای نقد رویکرد سکولار به علم و دعوت به رویکرد دینی به علم است. مولف در نقد رویکرد سکولار دو گام اساسی برمی دارد؛ نخست، استدلال می کند که علم نیازمند جهت است، جهتی که از جهان بینی دانشمند حاصل می شود. در ضمن این استدلال، مولف دیدگاه اثبات گرایی (پوزیتیویسم) را نقد می کند و می کوشد نشان دهد که علم پیش فرض های متافیزیکی دارد. دوم این که علم درمقام کاربرد یافته ها محتاج اخلاق است و بدون آن به تخریب می انجامد. در مقاله حاضر، با استفاده از روش نقد درونی و بیرونی، استدلال شده است که باوجود توجه به ارتباط علم با متافیزیک مولف در تبیین این رابطه توفیق نیافته است؛ زیرا آن را ازسویی به مقام کاربرد و اخلاق مربوط کرده است و ازسوی دیگر به صورت افزودن چهارچوب متافیزیکی به علم به صورت پسینی محدود کرده است. همین رویکرد افزودنی و پسینی مولف را ناگزیر از اذعان به ماهیت خنثای علم کرده است که خود نشان دهنده رهایی نداشتن کامل او از اثبات گرایی است. پیش نهاد مولف مقاله حاضر آن است که مفهوم مناسب علم دینی، در گرو توجه به رابطه ارگانیک علم و متافیزیک است. این رابطه، باوجود تصور رایشنباخ و به تبع او استنمارک، علم را دچار نسبیت گرایی مذموم نمی کند؛ هرچند درجه ای مناسب از نسبیت گرایی را موجب می شود.

علم سکولار, علم دینی, مهدی گلشنی, پیش فرض های متافیزیکی, نسبیت گرایی, اخلاق