فاطمه نجات زاده - Faculty of Agriculture, Islamic Azad University of Khoy, Iran

سابقه و هدف: شوید با نام علمی ((Anethum graveolens L. یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که اسانس آن در صنایع مختلف داروسازی، آرایشی و غذایی استفاده می شود. مواد و روش ها: در این تحقیق اثر کودهای زیستی نیتروکسین و شیمیایی نیتروژن بر رشد، عملکرد و ترکیب اسانس گیاه شوید به صورت طرح فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در ۳ تکرار اجرا گردید. فاکتور اول شامل کود زیستی نیتروکسین در چهار سطح (بذرمال، سرک، هردو، شاهد) و فاکتور دوم کود شیمیایی نیتروژن در سه سطح (صفر،۵۰، ۱۰۰کیلوگرم)، تلفیق کود زیستی نیتروکسین و کود شیمیایی نیتروژن و شاهد (بدون کود) بود. برداشت گیاه شوید در مرحله رسیدگی کامل دانه ها انجام شد .اثرات مقادیر ارتفاع بوته، عملکرد و اجزاء عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، تعداد چتردر بوته، تعداد چترک در چتر، تعداد دانه در چترک، وزن هزار دانه و اسانس مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک و اجزاء عملکرد دانه به جز شاخص برداشت تحت تاثیر کودهای زیستی نیتروکسین قرار گرفته و بالاترین میزان این صفات مربوط به کاربرد کود زیستی نیتروکسین بود، هرچند بین این تیمار و تلفیق کود نیتروکسین و نیتروژن اختلاف معنی داری مشاهده نشد. کاربرد کودهای شیمیایی نیتروژن سبب افزایش معنی دار ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، اجزاء عملکرد دانه، درصد اسانس به جز تعداد چتر در بوته، وزن هزار دانه و شاخص برداشت نسبت به شاهد شد. نتایج نشان داد که میزان اسانس نیز به طور معنی داری تحت تاثیر تیمارهای کودی قرار گرفته و کاربرد کود زیستی نیتروکسین و پس از آن کود شیمیایی نیتروژن بیشترین میزان اسانس را تولید نمودند. نتایج نشان داد کاربرد کودهای زیستی و شیمیایی نیتروژن بر ترکیبات تشکیل دهنده اسانس شوید تاثیر داشته و با تیمارهای مختلف کودی میزان کاروون نسبت به تیمار شاهد افزایش نشان داد. نتیجه گیری: کاربرد کودهای زیستی به تنهایی و یا در ترکیب با کود شیمیایی در بهبود صفات کمی و کیفی گیاه دارویی شوید تاثیر مثبتی داشته و به جای مصرف مداوم کود شیمیایی می توان با استفاده بهینه از نهاده های زیستی در راستای کشاورزی پایدار و کاهش آلودگی ناشی از مصرف کود شیمیایی نیتروژنه گام برداشت.

Anethum graveolens, biofertilizer, essential oil, Nitrogen, Nitroxin., اسانس, شوید, کود زیستی, نیتروژن, نیتروکسین.