سیده معصومه قربی - دانش آموخته مهندسی شهرسازی، دانشکده هنر، دانشگاه بجنورد، ایران
عاطفه صداقتی - استادیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران

سکونت گاه های غیررسمی، سکونت گاه هایی هستند که غالبا در حاشیه شهرها و کلانشهرهای کشور واقع شده و خارج از برنامه رسمی و به صورت خودرو ساخته شده اند و فاقد ایمنی، استحکام، امنیت اجتماعی، خدمات و زیرساخت های شهری می باشند. این بافت ها ضمن اینکه به دنبال مسائل گوناگونی همچون افزایش نرخ مسکن و فقر شهروندان ایجاد می شوند، خود زمینه ای برای افزایش مشکلات در سطح شهرها فراهم می کنند. یکی از بارزترین مسائلی که در اینگونه محلات به چشم می خورد، بد هویتی و کاهش حس تعلق مکانی در ساکنین می باشد.در این میان بازآفرینی شهری به عنوان یکی از شناخته شده ترین رویکرد های مداخله در محدوده های رو به زوال شهری محسوب شده که با اتکا بر منظومه ای از راهبرد-های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و محیطی در جهت توقف روند زوال و تجدید حیات محدوده های مذکور ایفای نقش می نماید.مساله ی اساسی پژوهش حاضر، بررسی نحوه بکارگیری مولفه های فرهنگی موثر در بازآفرینی محلات حاشیه نشین در جهت ارتقا حیات مدنی و هویت بخشی به اینگونه محلات و به طور ویژه محله جوادالائمه بجنورد می باشد. در واقع این پژوهش سعی دارد به شناسایی نقش فرهنگ در بازآفرینی سکونتگاه های غیر رسمی پرداخته و در نهایت با بهره گیری از داده های آماری بدست آمده در سطح محدوده مورد مطالعه و به آزمون گذاشتن آن ها، راهکارهایی را در راستای ارتقا هویت محله ارائه دهد. در پژوهش پیش رو، جهت گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و اسنادی و پیمایش میدانی بهره گرفته شده است. همچنین ۱۰۰ نفر از ساکنین محله مورد مطالعه به عنوان نمونه آماری انتخاب شده اند و پس از جمع آوری اطلاعات و تحلیل آن ها مشخص گردید رابطه معنی داری میان بازآفرینی فرهنگی و ارتقا میزان هویتمندی افراد وجود دارد. از سوی دیگر می توان بیان داشت که ارتقا هویت در میان ساکنین یک محله، افزایش تعاملات اجتماعی، پویایی، سرزندگی و افزایش حس تعلق مکانی در میان افراد را به دنبال خواهد داشت.

بازآفرینی شهری فرهنگ-مبنا، هویت، فرهنگ، حس تعلق مکانی، محله جوادالائمه