سعیده سعیدی - تهیه و تدوین
محمدرضا شمسا - ناظر علمی
خیراله خیری اصل - ناظر علمی
شیوا امین اسکندری - ویراستار ادبی

مهاجرت و جابه جایی های بین المللی یکی از مهم ترین چالش های جامعه جهانی است که با ایجاد فرصت ها و تهدیدهای متعدد، پیامدهای اجتماعی، اقتصادی، روان شناختی و سیاسی به همراه دارد. روند مهاجرت در سال های اخیر به صورت پرشتابی افزایش یافته است. جمهوری اسلامی ایران با توجه به موقعیت استراتژیک منطقه ای خود به طور همزمان کشوری فرستنده، ترانزیت و مقصد در عرصه مهاجرت های بین المللی محسوب می شود. درنتیجه مهاجرت به عنوان یکی از مهم ترین چالش های مسئولان در عرصه سیاستگذاری همواره از مناقشه برانگیزترین عرصه های تصمیم گیری در سطح کلان بوده است. حضور گسترده و درازمدت میلیون ها تبعه خارجی در ایران، فرصت ها و تهدیدهای بسیاری برای منافع ملی کشور ایجاد کرده که به نظر می رسد مطالعه تجارب موفق سایر کشورهای مهاجرپذیر به ویژه کشور آلمان یکی از موفق ترین کشورهای مقصد در زمینه مدیریت بحران در چگونگی مواجهه با مسئله پناهجویان، می تواند به تقویت فرایند سیاستگذاری جمهوری اسلامی ایران بیانجامد. از جمله مهم ترین درس آموخته های سیاستگذاری دولت آلمان در قبال پناهجویان می توان به موارد زیر اشاره کرد: پرهیز از رویکردهای مقطعی و موقتی به موضوع مهاجرت و داشتن استراتژی درازمدت در قبال مهاجران براساس منافع ملی و تربیت و بهره برداری از سرمایه انسانی افراد، ایجاد سامانه متمرکز «پیک» به منظور ثبت جامع اطلاعات افراد تازه وارد در یک پایگاه داده واحد و مرکزی، تلاش همه جانبه دولت آلمان به صورت مستقیم و غیرمستقیم از طریق رسانه های جمعی، مدارس و سیاست های عمومی در جهت تربیت مهاجران براساس نیازهای ملی خود ازیکسو و تاثیرگذاری بر فرهنگ عمومی در مواجهه با اتباع خارجی، تمرکز سازمانی در حوزه پناهجویی در ذیل اداره فدرال مهاجرت و پناهندگی (بامف) و الزام همه نهادهای مرتبط به پیروی از دستورالعمل ها و مقررات و تصمیم های اتخاذ شده این سازمان، اعمال فیلترهای گزینشی متعدد در حوزه مهاجرت از جمله افزایش کنترل های مرزی و مقررات ورود به کشور، سیستم کنترلی دقیق در غربال کردن افراد واجد شرایط برای تداوم حضور در کشور طی مراحل مختلف مانند مصاحبه های روان شناختی و حقوقی، اخراج متقاضیان در صورت عدم احراز شروط لازم، سرمایه گذاری دراز مدت بر افراد انتخاب شده در حوزه های آموزشی، بهداشتی و جامعه پذیر کردن مهاجران با تاکید بر کودکان و نوجوانان در راستای الزامات زندگی شهری در فرهنگ آلمانی. با مطالعه مقایسه ای موردی کشور آلمان با سیاستگذاری مهاجرتی جمهوری اسلامی ایران به نظر می رسد تعدد مراکز تصمیم گیر با رویکردهای متنوع و بعضا متضاد نسبت به موضوع مهاجرت و همچنین غلبه رویکرد موقتی و کوتاه مدت به این موضوع نه تنها به عدم انتفاع از سرمایه های انسانی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی این جمعیت میلیونی طی چهار دهه اخیر شده است، بلکه هزینه های مالی و بین المللی فراوانی نیز به وجهه بین المللی و منافع ملی کشور وارد ساخته که لزوم توجه هرچه بیشتر به این موضوع را محرز می کند.

آلمان،ادغام،مهاجرت،پناهندگی