اختلال در ابتکار قانونگذاری در ایران؛ آموزه هایی برای مجلس یازدهم

بررسی کارنامه مجلس دهم نشان می دهد، برخلاف «اصل اولویت قانونگذاری از طریق لایحه» (قانونگذاری لایحه محور)، در این دوره نیز مانند دوره نهم، تعداد طرح های ارائه شده به مجلس به نحو چشمگیری بر تعداد لوایح پیشی گرفته است. بدین ترتیب، آسیب طرح محوری در ابتکار قانونگذاری، با سرعت و حدت، گریبانگیر نظام تقنینی ایران شده است. در مجلس نهم، از مجموع ۶۹۷ لایحه و طرح ثبت شده در وب سایت مرکز پژوهش های مجلس، ۴۸۰ طرح و در مقابل ۲۱۷ لایحه به مجلس تقدیم شد. بدین ترتیب، تعداد طرح های ارائه شده، بیش از دو برابر لوایح تقدیمی ازطرف دولت بود. در مجلس دهم، مجموعا ۷۳۳ طرح و لایحه به مجلس ارائه شد. با در نظر نگرفتن ۱۲ مورد طرح ارائه شده شورای عالی استان ها، از ۷۲۱ طرح ارائه شده نمایندگان و لایحه، ۴۹۳ مورد طرح و ۲۲۸ مورد لایحه بوده است. بدین ترتیب در دوره دهم نیز مانند دوره نهم، حدود ۷۰ درصد پیشنهادهای تقنینی، در قالب طرح ارائه شده است. در سال پایانی دوره دهم (۱۳۹۸)، چهارپنجم ابتکار تقنینی از طریق طرح صورت گرفته است؛ به بیان دیگر، به ازای هر چهار طرح ارائه شده، فقط یک لایحه به مجلس تقدیم شده است. در پژوهش حاضر، با ذکر شواهد و نمونه های متعدد، وضعیت ترسیم شده به عنوان یکی از مهم ترین مسائل نظام قانونگذاری، نقد و بررسی شده و پیامدهای سوء غلبه قانونگذاری برمبنای طرح، تبیین شده است.

Keywords:

ابتکار قانونگذاری , اجرا , طرح , قانونگذاری , لایحه , نظارت