سید علی دلبری - دانشگاه علوم اسلامی رضوی
علی اکبر حبیبی مهر - دانشگاه علوم اسلامی رضوی
مرتضی پژوهنده - دانشگاه علوم اسلامی رضوی

بهترین کتاب در دشتستان حدیث شیعه، کتاب الکافی است که به قلم محمد بن یعقوب کلینی سامان یافته است. ازآن رو که قلب در اسناد، پدیده ای نامیمون است ضروری می نماید که حجم آن در این کتاب، قراین بازشناسی و تاثیر هریک از عوامل پیدایش آن بررسی شود. این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی و تکیه بر منابع کتابخانه ای به این نتیجه رسید که قلب در اسناد الکافی به غایت اندک است. حدود دویست راوی در کتاب الکافی از پدیده قلب رنج می برند که نسبت به تمام راویان مکرر الکافی (۸۴۷۴۹)،۲۳/۰ از یک درصد را تشکیل می دهند که نقش کلینی ۰۰۰۲/۰ است و قراین بازشناسی اسناد مقلوب، به دو گونه پرکاربرد و کم کاربرد تقسیم می شود. توجه به اسناد مشابه، روایت کردن شخصی از کتاب مخصوصی و کثرت نقل یک راوی از راوی دیگر از قرینه های پرکاربرد و توجه به طبقه، توجه به اسناد روایات الکافی در کتب دیگر حدیثی و آمدن عنوان راوی در کتب رجال از قرینه های کم کاربرد است.

الکافی, اسناد مقلوب, قراین کشف قلب سندی, مشابهت اسناد, کثرت روایت