مریم حسین گلزار - دانشگاه فردوسی مشهد
محمدحسن رستمی - دانشگاه فردوسی مشهد

نخستین بار دعای صباح مشهور در مفاتیح الجنان را علی بن الحسین بن حسان بن الباقی قرشی الحلی، زنده به سال ۶۵۳ یا ۶۵۵ق، در اختیار المصباح روایت کرد. یحیی بن قاسم العلوی در ۷۳۴ق به آن دست یافت. علی بن عبدالعالی کرکی نیز به درویش محمد اصفهانی، به سال ۹۳۵ یا ۹۳۹ق اجازه نقل دعا را داد. بررسی سند و تحلیل نسخه شناختی، هدف نوشتار حاضر است تا انتساب آن به علیR را محک زند و معنای اصطلاح مشهور درباره دعا را دریابد. اصطلاح مشهور ظاهرا از باب عمل به احادیث من بلغ و قاعده تسامح در ادله سنن و شهرت عملیه بوده است. از جمله قراین انتساب دعا به علیR، علو مضمون ذکر شده که صرفا سبب «استحکام» و «احتمال» صدور است نه منتسب کردن دعا به امیرR. ثبت نشدن دعا در عصر غلبه نگارش ها در ادعیه، فاصله حیات نخستین راوی با عصر امامR، طریق «وجاده»، فترت نقل، ثبت نشدن دعا در ادعیه معاصر ابن الباقی، مقارنه نگارش دعا در زمان خلافت عثمان و رونق کتابت دعا در زمان صفویه و استفاده از عنصرهای لفظی ناکاربرد در متون قرن نخست هجری در دعای صباح از جمله دلایل تردید این انتساب از دوازده دلیل برشمرده این نوشتار است.

تردید انتساب, دعای صباح, علی, سند, تحلیل نسخه شناختی