ندا ملاخلیلی میبدی - دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
محمد امین محمدی فر - دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی،

مقدمه: پرتودهی، یک تیمار فیزیکی است که طی آن به منظور بهبود ایمنی و کیفیت، محصول را در معرض پرتوهای یونیزان نظیر پرتوهای گاما و ایکس قرار می دهند. هیدروکلوئیدها، ترکیباتی هستند که به منظور بهبود ویژگی های بافتی در صنایع غذایی اهمیت زیادی دارند. عملکرد هیدروکلوئیدها به ویژگی هایی ساختاری این ترکیبات بستگی دارد. قرار گیری در معرض پرتو، ممکن است ویژگی های ساختاری و عملکردی ترکیبات در معرض را دچار تغییراتی کند. با توجه به اهمیت پرتودهی برای سالم سازی هیدروکلوئیدها در کاربردهای غذایی هدف از این مطالعه بررسی اثر پرتودهی در دوز های مختلف بر ویژگی های عملکردی صمغ کتیرا در کاربرد های غذایی است. روش بررسی: اثر پرتودهی بر ویژگی های رئولوژیکی، پارامترهای توصیف کننده اندازه ذرات، پتانسیل زتا و کشش سطحی پراکنش۵/۰% وزنی- وزنی صمغ کتیرای پرتو دیده در دوز های مختلف ( صفر، ۷۵/۰، ۳، ۵ کیلوگری) بررسی شد. به منظور بررسی اثر پرتودهی بر ویژگی های رئولوژیکی از رئومتر استفاده شد. اثر پرتودهی بر توزیع اندازه ذرات، پتانسیل زتا و کشش سطحی پراکنش به ترتیب با استفاده از پارتیکل سایزر، زتا سایزر و تنسیومتر تعیین شد. کلیه آزمون ها در سه بار تکرار انجام شد. جهت بررسی تاثیر هر یک از فاکتورها از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه استفاده شد. مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال ۵ درصد انجام گرفت. یافته ها: پرتودهی، ویژگی های رئولوژیکی و اندازه ذرات پراکنش محتوی صمغ کتیرا را تغییر می دهد، پتانسیل زتا تحت تاثیر پرتودهی در میزان دوز ۷۵/۰ کیلوگری افزایش اما ادامه پرتودهی در دوز های بالاتر منجر به کاهش آن می شود. کشش سطحی پراکنش تحت تاثیر پرتودهی تغییر نمی کند. نتایج حاصل از پارامترهای مورد مطالعه نشان داد، پرتودهی با تغییر ساختار بر عملکرد آن اثر می گذارد. میزان این تغییرات به دوز پرتودهی بستگی دارد. نتیجه گیری: پرتودهی صمغ کتیرا، با تاثیر بر ساختار در مواردی ممکن است منجر به بهبود عملکرد شود.

irradiation, Gum tragacanth, functional properties, پرتو دهی, صمغ کتیرا, ویژگی های عملکردی