مریم عظیمی - PhD. student Health Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences University of Kharazmi ,karaj ,Iran
علیرضا مرادی - Professor of Clinical Psychology, Department of Clinical Psychology, Faculty of Education and Psychology, Kharazmi University
جعفر حسنی - Associate Professor of Clinical Psychology, Department of Clinical Psychology, Faculty of Education and Psychology, Kharazmi University

مقدمه: بی خوابی یکی از شایع ترین شکایت های عمومی است. بی­خوابی بر عملکردهای شناختی از جمله حافظه تاثیر می­گذارد. حافظه نقش مهمی در فعالیت های روزمره افراد دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی اثر بخشی درمان شناختی-رفتاری بی­خوابی سنتی و درمان شناختی-رفتاری بی­خوابی مبتنی بر اینترنت بر حافظه روزمره افراد مبتلا به بی­خوابی همبود با افسردگی است. روش: روش پژوهش شبه تجربی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و پیگیری برای دو گروه آزمایش و کنترل است. با استفاده از روش نمونه­گیری دردسترس ۴۵ نفر از کارکنان و اساتید دانشگاه فرهنگیان که در پرسشنامه کیفیت خواب پترزبورگ (PSQT) و پرسشنامه افسردگی بک (ویرایش دوم) نمره بالاتر از برش کسب کردند و از طریق مصاحبه تشخیصی بر اساس ملاکهای تشخیصیDSM۵، افسردگی و بی­خوابی داشتند، انتخاب شدند. با استفاده از گمارش تصادفی، در هر سه گروه (گروه های آزمایش و کنترل) ۱۵ نفر جایگزین شدند. گروه های آزمایش ۶ جلسه درمان شناختی-رفتاری برای بی خوابی بر اساس پروتکل ادینگر و کارنی (۲۰۱۵) دریافت کردند. نحوه ارائه درمان در دو گروه متفاوت بود. آزمون حافظه رفتاری ریورمید سه بار (قبل از درمان، بعد از آخرین جلسه درمان و یک ماه بعد از درمان) اجرا شد. برای تحلیل داده­ها از تحلیل واریانس مختلط و بن­فرونی استفاده شد. یافته­ها: هر دو گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل در حافظه کلامی، جهت­یابی، حافظه مربوط به آینده و شاخص حافظه­ی کلی، نمره بیشتری کسب کردند. در حافظه دیداری گروه درمان شناختی-رفتاری بی­خوابی سنتی CBT-I نسبت به گروه درمان شناختی-رفتاری بی­خوابی مبتنی بر اینترنت ICBT-I و کنترل، نمره بیشتری کسب کرد. در عامل یادگیری جدید گروه درمان شناختی-رفتاری بی­خوابی مبتنی بر اینترنت، نسبت به گروه درمان شناختی-رفتاری بی­خوابی سنتی و کنترل، نمره بیشتری کسب کرد. درعامل حافظه فضایی بین سه گروه، تفاوت معنی­داری دیده نشد. نتایج پیگیری، پایا بودن درمان را تایید کرد. نتیجه­گیری: هر دو شیوه درمان در بازتوانی شناختی و کاهش مشکلات حافظه روزمره در افراد مبتلا به بی­خوابی همبود با افسردگی موثر است.  

traditional cognitive behavioral therapy for insomnia, Internet-based cognitive-behavioral therapy for insomnia, everyday memory, Insomnia comorbid with depression, درمان شناختی-رفتاری بی­خوابی سنتی, درمان شناختی-رفتاری بی­خوابی مبتنی بر اینترنت, حافظه روزمره, بی­خوابی همراه با افسردگی