کنترل شناختی دو گروه نوجوانان دارای تمایل زیاد و کم به اعتیاد: یک مطالعه-ی مقایسه ای

مقدمه: نتایج تحقیقات اخیر حاکی از آن است که اعتیاد علاوه بر سلامت جسمانی ، سلامت روانی، اجتماعی، و شناختی افراد را نیز تهدید می­کند. البته اختلال در عملکردهای روانی، اجتماعی، و شناختی هم می­تواند فرد را به سمت اعتیاد سوق دهد.هدف این پژوهش، بررسی نقش عملکرد شناختی بازداری و برنامه­ ریزی در تمایل به اعتیاد نوجوانان است. روش: این پژوهش علی – مقایسه­ای در دو مرحله اجرا شد. در مرحله­ ی اول ، ۵۷۰ نفر از دانشجویان ۱۸ تا ۲۰ ساله­ ی سال اول دوره­ ی کارشناسی دانشگاه اراک به روش هدف­مند انتخاب شدند و به پرسش­نامه­ ی تمایل به اعتیاد زرگر (۱۳۸۵) پاسخ دادند. در مرحله­ ی دوم، از بین شرکت­ کنندگان ۱۰درصد (۴۵ نفر) افراد با نمرات زیاد و ۱۰درصد (۴۵ نفر) با نمرات کم در مقیاس تمایل به اعتیاد انتخاب شدند و دو آزمون استروپ و برج لندن را، که به ترتیب بازداری و برنامه­ ریزی شناختی را می­ سنجند، اجرا کردند. یافته­ ها: نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره نشان داد که دو گروه در بازداری شناختی تفاوت معنادار نداشتند ، ولی تفاوت معنادار آنها در آزمون برج لندن، نشان­ دهنده­ ی اختلاف قابل توجه آنها در برنامه­ ریزی شناختی بود ؛ به این صورت که عملکرد گروه با تمایل کم به اعتیاد در آزمون برج لندن بهتر بود. نتیجه­ گیری: شاید بتوان گفت که کارکردهای شناختی از جمله برنامه­ریزی از عوامل مهمی است که در کنترل و پیشگیری از اعتیاد در دوره­ی نوجوانی می­بایست در نظر گرفته شوند.

Keywords:

adolescence , cognitive inhibition , cognitive planning , tendency to addiction , نوجوانی , کنترل شناختی , بازداری , برنامه­ ریزی شناختی , تمایل به اعتیاد