احمد رضا ربانی - استاد، دانشکده مهندسی نفت دانشگاه صنعتی امیرکبیر
علیرضا بنی اسد - دانشجوی دوره دکترای مهندسی اکتشاف نفت، دانشگاه صنعتی امیرکبیر

آنالیزهای خوشه ای سلسله مراتبی و مولفه ­های اساسی از جمله روش­های آماری هستند که اغلب برای بررسی گروهی از متغیرها توسط متخصصان ژئوشیمی استفاده می­شوند. در راستای تعیین خانواده های نفتی در پهنه ایرانی خلیج فارس تعداد ۳۳ نمونه نفتی از میادین متفاوت برداشت شد و مورد آنالیزهای پیشرفته کروماتوگرافی گازی، کروماتوگرافی گازی- طیف­ سنجی جرمی و طیف­ سنجی جرمی ایزوتوپ پایدار کربن قرار گرفت. از میان پارامترهای حاصله تعداد ۱۶ پارامتر به عنوان داده­ های ورودی در تحلیل­ های خوشه­ ای سلسله مراتبی و مولفه­ های اساسی انتخاب شد. نتایج به دست آمده بیانگر وجود حداقل چهار خانواده نفتی متفاوت در پهنه ایرانی خلیج فارس است. این خانواده­ ها به صورت مناسبی از لحاظ مکانی و زمانی از یکدیگر تفکیک شده ­اند. خانواده­ های نفتی شماره یک و دو به ترتیب در غرب و شرق خلیج فارس سن ژوراسیک تا کرتاسه پایینی و خانواده­ های نفتی شماره سه و چهار در غرب و شرق خلیج فارس سن کرتاسه بالایی تا ترشیری را دارند.

خلیج فارس, خانواده های نفتی, ژئوشیمی نفت, تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی, تحلیل مولفه های اساسی