در دهه های اخیر در اثر تسلیم شدن به ادعاهای علوم جدید، بسیاری به طبیعیات قدیم بی علاقه شده و آن را فاقد اعتبار و ارزش می دانند و کمرنگ و بی رنگ ماندن میراث عرفانی ما در اصل نتیجه این قداست زدایی و نسیان است. لیکن آنچه امروز در علوم جدید و روانشناسی کند و کاو می شود انعکاسی از عرفان دیروز ماست و روانشناسی امروز عینا سیر عرفانی ما را پیش می برد و دایره هایی را پر می کند که عرفان پر کرده است. از جمله اصطلاح «هوش معنوی» که از جدیدترین مفاهیم ارائه شده توسط ایمونز در روانشناسی امروز است. هر چند موطن اصلی اصطلاح «هوش معنوی» در حوزه عرفانی نمی باشد اما این به معنای مغفول ماندن هویت آن در آثار عرفانی نیست. چنانکه در جستار پیش رو نیک آشکار کرده ایم که مباحث مربوط به هوش معنوی و معادل های آن در عرفان بسی وسیع و پربار است وعارفان در این میدان بارها گوی بر چوگان نهاده اند. لذا مقاله حاضر ضمن بررسی مولفه های هوش معنوی به مطابقت آن ها با ویژگی های چند شخصیت شاخص، آشنا و شناسای عرفان از جمله ابوسعید ابوالخیر، ابوالحسن خرقانی، بایزید بسطامی و حلاج پرداخته و به این مهم دست یافته ایم که هوشمند معنوی همان انسان عارف و کسی است که مهارت و قدرت فرابردن خود و دیگران به ساحات برتر را دارد و تمام مباحث پیرامون عارف و مومن در حقیقت بازنمود هویت هوشمند معنوی است و نگارنده کوشیده است تا درمنش وکنش این شخصیت ها سیمای عارفان ایرانی را هرچه بیشتر آفتابی کند. واژگان کلیدی: هوش معنوی، انسان عارف، هوشمند معنوی، عارفان ایرانی

هوش معنوی, انسان عارف, هوشمند معنوی, عارفان ایرانی