مجید سلیمانی - پژوهشگر
رضا فاضل - عضو هیات علمی
حبیب صبوری خسرو شاهی - عضو هیئت علمی

یکی از پدیده­های رایج در جامعه بازار، پدیده «فریب پنهانی» است. هدف پژوهش حاضر دستیابی به مدلی برای تبیین علل روی آوری کسبه، پیشه­وران و بازاریان به پدیده فریب پنهانی در شهر قم است. روش پژوهش، کیفی، از نوع بنیادی و بر مبنای نظریه بازکاوی بود. اعتبار طیف مفهومی و مقولات از طریق مراجعه به داوران و کارشناسان مشخص گردید. شرکت کنندگان پژوهش، کسبه و پیشه­وران شهر قم به تعداد ۴۵ نفر بودند. برای تحلیل داده­ها، از سه نوع کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. نتایج نشان داد عمده­ترین شرایط علی موثر در وقوع پدیده «فریب پنهانی»، عبارت­اند از: ضعف دینداری، رفتارهای توجیهی/جبرانی، سوء مدیریت در کسب و کار، طمع­ورزی، ضعف اخلاق حرفه­ای، عدم نظارت صحیح، ضعف آموزش، دستیابی سریع به اهداف. علاوه بر آن، زمینه­ها، شرایط مداخله­گر، پدیده، راهبردها و پیامدهای پدیده نیز در قالب مدل پارادایمی به تصویر کشیده شد. نتایج پژوهش حاضر موید نظریه مثلث تقلب دونالد کریسی(۱۹۵۳)، بود و ابعاد جدیدی به آن افزود.

مدل, فریب پنهانی, غش در معامله, بازار