مریم قره چاهی - دانشیار گروه اندودانتیکس، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
محمدحسین کافی - دستیار تخصصی گروه اندودنتیکس، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
نیلوفر جعفری - گروه ترمیمی، مرکز تحقیقات مواد دندانی، پژوهشکده علوم دندانپزشکی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان،اصفهان، ایران

مقدمه: مهمترین علت درمان ریشه ناموفق، آماده سازی و پرکردگی ضعیف کانال ها و همچنین کانال های درمان نشده می باشد. بنابراین شناخت آناتومی سیستم کانال ریشه از ارکان اصلی موفقیت درمان ریشه محسوب میشود. هدف این مطالعه بررسی مورفولوژی سیستم کانال ریشه دندان های مولر دوم ماگزیلا با ریشه های به هم چسبیده بود.مواد و روش ها: در این مطالعه آزمایشگاهی، ۵۰ دندان مولر دوم ماگزیلا با ریشه های به هم چسبیده مانت شده و از آنها توموگرافی کامپیوتری با اشعه مخروطی (CBCT)  تهیه شد. نمونه ها از نظر سیستم کانال ریشه مزیوباکال بر اساس تقسیم بندی Vertucci، وجود کانال مزیوباکال دوم و سوم، وجود ایسموس بین کانالها، آناتومی C شکل، وضعیت اتصال ریشه ها و حداقل ضخامت عاج در یک سوم میانی بررسی شدند. برای آنالیز داده ها از آزمون های کروسکال والیس، یوی من ویتنی و آزمون دقیق فیشر استفاده شد و سطح معنی داری ۰۵/۰ در نظرگرفته شد.یافته ها: شایعترین آناتومی، کانال تایپ ۱ با فراوانی ۴۲% (۲۱ عدد) و سپس تایپ ۴,۶ با فراوانی هرکدام ۱۶% (۸ مورد) و تایپ ۲ با فراوانی ۱۴% (۷ مورد) بود. کانال مزیوباکال دوم در ۵۸% (۲۹ مورد) و کانال مزیوباکال سوم در ۴% (۲ مورد) مشاهده شد. در ۲۲% دندان ها (۱۱ مورد) بین کانال ها ایسموس مشاهده شد. ۶% دندان (۳ مورد) آناتومی C شکل داشتند. شایعترین وضعیت اتصال ریشه ها مربوط به اتصال ریشه پالاتال و دیستوباکال با شیوع ۴۲% (۲۱ مورد) و سپس اتصال هر سه ریشه با فراوانی ۱۸% (۹ مورد) بود. حداقل ضخامت عاج در یک سوم میانی ریشه ۶۴/۰ میلیمتر تعیین شد.نتیجه گیری: مولر های دوم ماگزیلا با ریشه های به هم متصل، سیستم کانال ریشه پیچیده ای دارند. ارتباطی بین نحوه اتصال ریشه ها و وجود یا عدم وجود کانال مزیوباکال دوم وجود نداشت.

توموگرافی کامپیوتری با اشعه مخروطی, مولر دوم, آناتومی کانال, ماگزیلا