مهدی دارائی - استادیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، زنجان، ایران.
ئارام بایت گل - استادیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، زنجان، ایران
فرزانه باقری - کارشناس ارشد رسوب شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، زنجان، ایران

کامبرین پسین همراه با تغییرات مهمی در اقیانوس ها و خشکی ها ازجمله نهشت رخساره های خاصی در بخش های مختلف دنیاست که به دلیل ماهیت مطبق و نوارمانند به نام «سنگ های نواری» شناخته می شوند. توالی های کامبرین بالایی البرز با نام پیشنهادی «سازند ده ملا» شناخته می شوند. در پژوهش حاضر، این توالی ها در ناحیه البرز مرکزی با تاکید بر سنگ های نواری آن بررسی رسوب شناختی شده اند و سعی شده است با آنالیز رخساره ای و تفسیر شرایط محیطی، درک مناسبی از ویژگی های رسوب شناختی کامبرین بالایی البرز به دست آید. در این زمینه سازند ده ملا به ۹ واحد لیتواستراتیگرافی و ۱۲ ریزرخساره رسوبی تفکیک و مشخصات رسوب شناختی آن به تفصیل بررسی شده است. نتایج نشان می دهد این رخساره ها در یک پلاتفرم کربناته اپیریک نهشته شده اند؛ ولی در طول زمان تغییرات مهمی در فیزیوگرافی و توزیع رخساره ای حوضه رخ داده است؛ به نحوی که تکامل پلاتفرم یادشده را می توان به سه مرحله تقسیم کرد؛ در مرحله اول رخساره های عمدتا جزر و مدی در کمربندهای رخساره ای وسیع نهشته شده اند و محیط رسوب گذاری در معرض تلاطم های بزرگ قرار نداشته است. در مرحله دوم در اثر پیش روی سریع دریا، پلاتفرم غرق شده است و رسوبات شیلی سبز روی نهشته های پیشین نهشته شده اند. در مرحله سوم محیط رسوب گذاری به شدت متاثر از عوامل آشفته ساز محیطی همچون طوفان، جریان های دریایی و جزر و مد قرار داشته و این وضعیت به تغییرات شدید رخساره ای و نهشت سنگ های نواری منجر شده است. سنگ های نواری، طیفی از شرایط زیر جزر و مدی تا جزر و مدی را نشان می دهند.

کامبرین بالایی, سازند میلا, سازند ده ملا, سنگ نواری, محیط رسوب گذاری