علی اسعدی - دکتری زمین شناسی نفت، شرکت مشاوران انرژی تهران، ایران
مهدی صرفی - استادیار، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه دامغان، سمنان، ایران
علی ایمن دوست - کارشناس ارشد چینه شناسی و فسیل شناسی، پژوهشکده علوم زمین، پژوهشگاه صنعت نفت، تهران، ایران
مهدی قانع عزآبادی - کارشناس ارشد ژئوفیزیک، شرکت مشاوران انرژی تهران، ایران

سازند عرب با سن ژوراسیک بالایی، یکی از مخازن مهم خاورمیانه است. به منظور بررسی ویژگی های رخساره ای، محیط رسوبی، فرایندهای دیاژنزی، سیستم منافذ، چینه شناسی سکانسی، زون بندی مخزن و شناسایی پارامترهای کنترل کننده کیفیت مخزنی از تلفیق نتایج حاصل از توصیف مغزه ها، پتروگرافی مقاطع نازک و داده های پتروفیزیکی (تخلخل- تراوایی مغزه و نمودارهای پتروفیزیکی مرسوم) استفاده شد. براساس توصیف مغزه ها و مطالعات پتروگرافی، ده رخساره اصلی شناسایی شد. این رخساره ها در پنج مجموعه رخساره ای شامل پهنه بالای جزرومدی، پهنه بین جزرومدی، لاگون، شول و بخش کم عمق دریای باز نشان دهنده نهشته شدن سازند در یک پلاتفرم رمپ کربناته هم شیب هستند. فرایندهای دیاژنزی مختلفی بر رخساره های سازند عرب تاثیر گذاشته اند. براساس فراوانی، پنج سیستم منافذ اصلی شامل بین بلوری، بین دانه ای، حفره ای، قالبی و ریزتخلخل شناسایی شد. از دیدگاه چینه شناسی سکانسی و براساس تلفیق اطلاعات رخساره ای، شواهد دیاژنزی و تفسیر نمودارهای پتروفیزیکی، چهار سکانس رده سوم قابل انطباق با زون های مخزنی سازند عرب (A-B-C-D) شناسایی شد. توسعه رخساره های گرینستونی مرتبط با زیرمحیط شول نقش مهمی در توسعه زون های مخزنی کارآمد داشته است. از دیدگاه تاثیر فرایندهای دیاژنزی بر ویژگی های مخزنی و سیستم منافذ، فرایندها در دو گروه فرایندهای با تاثیر مثبت شامل انحلال، دولومیتی شدن و شکستگی، و فرایندهای با تاثیر منفی شامل سیمانی شدن، کانی زایی تبخیری، دولومیتی شدن بیش از حد و تراکم طبقه بندی می شوند. با توجه به ماهیت لایه کیکی سازند عرب، امکان استفاده از نمودارهای پتروفیزیکی به منظور انطباق زون های مخزنی در چهارچوب چینه نگاری سکانسی فراهم است.

سازند عرب, خلیج فارس, رخساره, دیاژنز, سیستم منافذ, چینه نگاری سکانسی, کیفیت مخزنی