نیر سیمانور - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
رضا سید شریفی - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
نعمت هدایت ایوریق - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
جمال سیف دواتی - گروه مدیریت کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی
علیرضا عبدپور - گروه مدیریت کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی
زینب رشتبری - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی

     به­ منظور مصرف بهینه نهاده ­ها، کارآمد سازی واحدهای اقتصادی از اهمیت فراوانی برخوردار است. هدف پژوهش حاضر، بررسی کارایی فنی و ارزش اقتصادی برخی از صفات تولیدی، تولید مثلی، ماندگاری و رشدی گاوهای هلشتاین کشت و صنعت پارس می باشد. بدین منظور، اطلاعات مورد نیاز شامل: نیروی انسانی، اندازه جمعیت گاو  مورد نگهداری، مصرف خوراک و مقادیر تولید شیر با روش مطالعه اسنادی، مشاهده و مصاحبه حضوری از واحد گاوداری پارس جمع ­آوری و میزان کارآیی آنها بر اساس عملکرد تولیدی و اقتصادی محاسبه شد. متغیر های مورد استفاده در تحقیق شامل، اندازه گله بر حسب راس، خوراک و کنسانتره بر حسب کیلو گرم، نیروی انسانی بر حسب نفر مرد روز، بهداشت بر حسب دفعات در روز، تولید شیر و تولید کود دامی بر حسب کیلوگرم و درآمدها برحسب ریال که شامل درآمد حاصل از فروش شیر، ارزش ریالی کود دامی تولید شده، درآمد حاصل از فروش حذف اختیاری و اجباری دام ها، درآمد حاصل از فروش گاو های نر و تلیسه در دام های شیری بود، مورد بررسی قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل های مربوط به محاسبات کارایی از نرم ­افزار Deap ۲.۱ استفاده شد. تصمیم بهینه بصورت عددی با یک روش تکرار پشت سرهم با استفاده از جعبه ابزار compecon در برنامه MATLAB محاسبه شد احتمال آبستنی در اولین، دومین، سومین و دوره های شیردهی بالاتر بر اساس تحلیل داده­ ها و با استفاده از رگرسیون لوجستیک و رویه GenMod نرم­ افزار SAS به دست آمد. نتایج نشان داد که میانگین کارایی فنی با بازده ثابت نسبت به مقیاس ۰/۸۳، میانگین کارایی با بازده متغیر نسبت به مقیاس ۰/۸۶ و کارایی مقیاس این شرکت ۰/۹۶ برآورد شد. مقدار کارایی فنی در حالت کلی ۰/۸۳، کارایی تخصیصی ۰/۸۷ و کارایی اقتصادی ۰/۷۲ محاسبه شد. این واحد در اسفند ماه از لحاظ انواع کارایی در بازه کارا بود بدین معنی که در طی این ماه علاوه بر اینکه با مصرف حداقل نهاده ­ها مقدار مشخصی محصول تولید شده حداقل هزینه­ ها نیز در ترکیب نهاده ­ها در نظر گرفته شده است، لذا واحد در این ماه از لحاظ فنی، تخصیصی، اقتصادی و مقیاس کارا بوده و از بازدهی ثابت نسبت به مقیاس برخوردار بوده است. همچنین بیشترین ارزش اقتصادی در شرایط نا بهینه در صفات ماندگاری، تولید مثلی، تولیدی و رشد به ترتیب برای صفات نرخ بقاء بعد از شیرگیری، سن نخستین زایش، چربی شیر و وزن بدن دام بالغ برابر ۲۳۴۲۹۷/۳۰، ۴۱۸۳۵/۱۶-، ۱۲/۱۲۸۶۶۴ و ۴۵۴۲۷/۹۳ ریال برآورد شد و در شرایط بهینه بیشترین ارزش اقتصادی صفات ماندگاری، تولید مثلی، تولیدی و رشد مربوط به مجموعه صفات طول عمر تولیدی، فاصله زایش، تولید چربی شیر و صفت افزایش وزن روزانه قبل از شیرگیری به ترتیب برابر ۴۵۹۴/۸۸، ۹۰۸۴/۶۷، ۱۵۸۲۲۶۴/۰۹ و ۱۴۶۴/۸۷- ریال برآورد شد. دلیل تفاوت ارزش ­های اقتصادی صفات در شرایط بهینه در مقایسه با شرایط نابهینه بدلیل اعمال استراتژی جایگزینی بهینه دام است به طوری که سیاست دامدار در حذف و جایگزینی، سود گله را تحت تاثیر قرار می دهد.

Dairy cattle, Data envelopment analysis, Dynamic programming, Economic value, Efficiency, ارزش اقتصادی, برنامه ریزی پویا, تحلیل پوششی داده ها, کارایی, گاوشیری