حکیمه محمدی - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران.
اسماعیل رضائی چیانه - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران.

به ­منظور بررسی تاثیر کاربرد کود ورمی ‎کمپوست بر میزان جذب عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف و عملکرد دانه گیاه دارویی رازیانه(Foeniculum vulgare Mill.)  در کشت مخلوط جایگزینی با باقلا(Vicia faba L.) ، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه به­صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا در سال زراعی ۹۶-۱۳۹۵ اجرا شد. تیمار­های آزمایش شامل شش الگوی کاشت: کشت خالص رازیانه، کشت خالص باقلا، کشت مخلوط یک ردیف باقلا + یک ردیف رازیانه، دو ردیف باقلا + دو ردیف رازیانه، سه ردیف باقلا + دو ردیف رازیانه و چهار ردیف باقلا + دو ردیف رازیانه به عنوان عامل اول، و دو سطح کود: شامل مصرف کود ورمی ‎کمپوست (۱۰ تن در هکتار) و عدم مصرف کود به عنوان عامل دوم بودند. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد دانه و غلظت عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف دو گونه بود. نتایج نشان داد که عملکرد دانه رازیانه و باقلا تحت تاثیر کود ورمی ‎کمپوست افزایش یافت. همچنین، در رابطه با اثر الگوهای کشت نیز بیشترین عملکرد دانه هر دو گیاه رازیانه (۳۳/۲۵۶۸ کیلوگرم بر مترمربع) و باقلا (۶۷/۲۸۵۱ کیلوگرم بر مترمربع) از کشت خالص حاصل شد. بیشترین مقدار نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن، روی، مس و منگنز از کشت مخلوط در شرایط کاربرد کود ورمی ‎کمپوست به دست آمد. بالاترین نسبت برابری سطح زیر کشت و زمان (۱۴/۱) نیز در شرایط کاربرد کود آلی ورمی ‎کمپوست در کشت مخلوط دو ردیف رازیانه + سه ردیف باقلا حاصل شد که نشان دهنده افزایش در بهره­وری در جذب و مصرف منابع نسبت به کشت خالص هر دو گیاه بود. با توجه به نسبت برابری سطح زیر کشت و زمان محاسبه شده، به نظر می­رسد که الگوی کشت دو ردیف رازیانه + سه ردیف باقلا در شرایط کاربرد کود ورمی ‎کمپوست می تواند به عنوان تیمار برتر در بهره وری استفاده از زمین نسبت به کشت خالص دو گونه معرفی شود و این نشان دهنده برتری کشت مخلوط در مقایسه با کشت خالص است.

عناصر کم مصرف, کشاورزی پایدار, کود آلی, نسبت معادل سطح - زمان, نیتروژن