رسول شفیع زاده
سید موید علویان
حسن نامدار
محمد غلامی فشارکی
آسیه پورعصار
سید سعید اسماعیلی صابر

سابقه و هدف: کبد چرب غیرالکلی از بیماری های شایع در جهان است که شیوع آن در ایران از ۲۱/۵ تا ۳۱/۵ درصد گزارش شده و هنوز درمان قطعی برای آن مشخص نشده است. بذر زنیان یا اجواین در طب سنتی ایران به عنوان هضم کننده و مقوی کبد کاربرد داشته است. این مطالعه با هدف مقایسه تاثیر عصاره آبی بذر زنیان در مقایسه با دارونما در بهبود هضم معده و درمان بیماری کبد چرب غیرالکلی انجام شده است. مواد و روش ها: در این مطالعه کارآزمایی بالینی دوسوکور، ۵۵ فرد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی به طور تصادفی (تخصیص بلوک تصادفی) به دو گروه دریافت کننده دارو (۲۷ نفر) و دارونما (۲۸ نفر) تقسیم شدند. تمامی افراد دو گروه علاوه بر آموزش سبک زندگی و تغذیه، روزانه سه عدد کپسول ۵۰۰ میلی گرمی (زنیان یا دارونما) به مدت ۸ هفته دریافت کردند. سطوح آنزیم های کبدی، میزان استئاتوز کبد، سوءهاضمه و شدت آن و شاخص های تن سنجی در ابتدا و انتهای مطالعه تعیین شد. تجزیه و تحلیل آماری توسط نرم افزار SPSS نسخه ۲۱ انجام گرفت. یافته ها: بیشتر بیماران (۷۲/۷ درصد) در گروه سنی ۳۰ تا ۵۰ سال قرار داشتند. هر دو گروه از نظر ویژگی های دموگرافیک با یکدیگر یکسان بودند. در انتهای ۸ هفته مداخله، سطح ALT (<۰.۰۰۱p)، میزان استئاتوز کبدی (RR=۲.۴۹, p=۰.۰۳۳) و شدت سوءهاضمه (p=۰.۰۲۵) در گروه دارو نسبت به دارونما بهبود معنی داری نشان داد. ولی علیرغم کاهش معنی دار سطح آنزیم AST در هر دو گروه، در بین دو گروه معنی دار نبود (=۰.۰۹۸p). وزن و شاخص توده بدنی (BMI) در انتهای مطالعه در هر دو گروه، دارو  (p=۰.۰۱۶)و دارونما (p=۰.۰۰۷) کاهش معنی دار یافت اما نسبت دور کمر به باسن (WHR) فقط در گروه دارو کاهش معنی دار پیدا کرد (p=۰.۰۱۱). نتیجه گیری: با توجه به اینکه مصرف کپسول زنیان در بهبود نسبی بیماری کبد چرب غیرالکلی موثر است، می توان استفاده از آن را در درمان بیماران مبتلا توصیه کرد.

Keywords: Trachyspermum ammi, Dyspepsia, Liver Enzymes, Non-Alcoholic Fatty Liver, Persian Medicine, زنیان, سوءهاضمه, آنزیم های کبد, کبد چرب غیرالکلی, طب سنتی ایران