تحلیل محتوای مقالات جلد سوم دایره المعارف پزشکی اسلام و ایران

سابقه و هدف: مقالات جلد ۳ دایرهالمعارف پزشکی اسلام وایران منتشر شد. هدف از این پژوهش تحلیل محتوای مقالات دایره المعارف پزشکی اسلام و ایران و همین طور مقایسه مقالات جلد سوم با مقالات جلد اول و دوم همین دایره المعارف است. مواد و روش ها: این پژوهش از نوع توصیفی و روش انجام آن تحلیل محتوا بوده است. جامعه آماری، شامل تنها جلد منتشرشده دایره المعارف پزشکی اسلام و ایران (جلد سوم) بوده و حاوی ۲۵۴ مقاله بوده است. به علت محدود بودن جلدهای منتشرشده دایره المعارف، در این پژوهش نمونه گیری انجام نشد و کلیه مقالات جلد ۳ مورد بررسی قرار گرفت و داده های مورد نیاز از جمله مدرک تحصیلی پدیدآورندگان در سیاهه وارسی به عنوان ابزار پژوهش درج شد. یافته ها: تحقیق روی تعداد ۲۵۴ مقاله انجام گرفت. مطالعه وضعیت پدیدآورندگان مقالات دایره المعارف نشان داد که ۶۲ درصد دارای مدرک کارشناسی ارشد بودند و مردان (۵۱ درصد) بیش از زنان (۴۹ درصد) در تولید مقالات مشارکت داشتند. ۸۳ درصد پدیدآورندگان دارای ملیت ایرانی بودند. از ۲۵۴ مقاله مورد بررسی، ۲۴۲ مقاله (۹۵ درصد) تالیف و ۱۲ مقاله (۵ درصد) ترجمه بوده است، ۴۷ درصد به موضوع مباحث خاص، ۲۸ درصد به موضوع اعلام و اشخاص، ۱۳ درصد به موضوع کلیات، ۱۰ درصد به موضوع کتاب ها و تالیفات و۲ درصد به مباحث متفرقه تعلق داشتند. هر مقاله به طور میانگین ۲ صفحه از دایره المعارف را شامل می شود و در هر مقاله به طور متوسط ۱۷ استناد بهکار رفته است. از بین مقالات مورد بررسی در ۶۲ مقاله مجموعا ۹۸ تصویر بهکار رفته است و ۱۹۲ مقاله فاقد تصویر بود. از کل ۴۵۴۴ استناد موجود در جلد سه، ۵۲ درصد استنادها به زبان فارسی بوده و ۴۸ درصد استنادها نیز به زبان غیرفارسی بوده و بهطور کلی، زبان عربی با ۳۵ درصد بالاترین میزان استنادها را به خود اختصاص داده است. ۵۵ درصد دارای تاریخ انتشار هجری شمسی بودند و پس از آن به ترتیب تاریخ میلادی ۳۴ درصد و هجری قمری ۵ درصد وجود دارند. پربسامدترین پدیدآورندگان مورد استناد در مقالات، محمدبن زکریا رازی با فراوانی ۹۷ و پربسامدترین منابع مورد استناد کتاب القانون فی الطب (به زبان فارسی) اثر ابن سینا با فراوانی ۵۱ بودند. نتیجه گیری: به نظر می رسد که بین تعداد استنادها و ملیت نویسندگان مقالات رابطه معنادار وجود داشت، بین زمان نشر و تعداد دفعات استناد، رابطه معناداری نبوده است.

Keywords:

Content Analysis , Encyclopedia , Islamic Medicine , Medical Encyclopedia of Islam and Iran. , تحلیل محتوا , دایره المعارف , پزشکی اسلامی , دایره المعارف پزشکی اسلام و ایران.