مقایسه قواعد ساخت داروهای ترکیبی در داروسازی سنتی ایرانی و چینی

سابقه و هدف: از آن جا که استراتژی طب سنتی تعریف شده ی سازمان بهداشت جهانی در سالهای ۲۰۲۳-۲۰۱۴ بر تحقیقات گسترده تاکید دارد، یک حیطه ی اساسی بحث ساخت داروهای ترکیبی است که در قرابادین کبیر نیز به عنوان  بهترین علوم بیان شده است. به کمک شناخت قواعد سنتی ترکیب داروها، می توان به ارایه ی سیستمی نوین در بحث داروهای ترکیبی رسید که در آن عوارض جانبی به حداقل ممکن رسد و اثربخشی افزایش یابد. لذا این مقاله ارائه گردید. مواد و روش ها: این تحقیق، مطالعه ای مروری است که در آن اصول ترکیب مفردات در ساخت داروهای ترکیبی سنتی ایرانی و چینی به صورت جداگانه، بیان شده و وجه تشابه یا تفاوت آنها تحلیل شده است. برای بخش سنتی ایرانی از کتاب قرابادین کبیر عقیلی و بخش سنتی چینی، از کتاب(Chinese herbal formulas treatment principles and composition strategies) و (Systems biology for herbal medicine) استفاده شد و مقالات مرتبط در پایگاه های اطلاعاتی Google Scholar, Sciencedirect, Scopus, Pubmed, nature, embase  با کلیدواژه های(complex herbal products in traditional medicine), (combination of herbs, composition strategy of herbal formula) در زمان اردیبهشت ماه ۹۴ جستجو شد. یافته ها: طب سنتی ایرانی و چینی با وجود تفاوت ها در مبانی پایه ای فکری، از نظر اصول فن ساخت داروهای ترکیبی مشابهت زیادی دارند و هر دو در بیان علل ترکیب اجزا به موارد مشابهی اشاره نموده اند از جمله اثر تاکید متقابل، متقابل افزاینده، متقابل خنثی کننده، سرکوب گر، آنتاگونیسم و اثر ناسازگار. مدل ساختاری فرمول های ترکیبی در طب سنتی ایرانی و چینی از نظر اصول مشابهند و شامل اجزای ماده موثره، معین، رساننده و مصلح عوارض جانبی می باشند. نتیجه گیری: دارودرمانی سنتی می تواند به دارودرمانی رایج کمک کند. با شناخت خواص سنتی اجزا و خاصیت کلی فرمولاسیون، با تحلیل جایگاه اجزای فرمول داروی ترکیبی بر اساس مدل ساختاری، می توان دامنه ای وسیع از تحقیقات بر اساس فارماکولوژی معکوس ایجاد نمود و به کمک آن به تفسیر بهتری از فلسفه ی ترکیب اجزا در فرآورده های سنتی پرداخت.  

Keywords:

Production of compounding medicine , Traditional Iranian Medicine , Traditional Chinese Medicines. , ساخت داروهای ترکیبی , طب سنتی ایران , طب سنتی چین.