وحید رضا نفیسی

سابقه و هدف: در طب سنتی ایرانی، اندازه­ گیری نبض یکی از روش های اصلی برای تشخیص بیماری یا وضعیت مزاج فرد به شمار می آید. یکی از مشکلاتی که در این روش می تواند به وجود بیاید، وابستگی تشخیص نهایی اجناس نبض به تجربه و خبرگی حکیم است. شاید همین عامل باعث می شود که این روش نتواند در کنار روش های پزشکی مدرن عرض اندام نماید. سوال این است که آیا می توان دستگاهی ساخت که این معضل را مرتفع سازد. این موضوع، هدف این تحقیق می باشد. در این مقاله به تشریح طراحی سیستمی برای اندازه گیری سیگنال نبض بر اساس طب سنتی ایرانی، پرداخته می شود. مواد و روش ها: تحقیق در مرحله اول به روش اکتشافی و با استفاده از رایزنی با متخصصین طب سنتی و مهندسی پزشکی و بررسی تجربیات کشورهای دیگر انجام دستگاهی برای ثبت نبض به روش طب سنتی ایرانی ساخته شد. در مرحله دوم برای تعیین پایائی و روائی آن، تست روی ۱۲ نفر (با تکرار ۵ بار برای هر نفر) انجام و با استفاده از کتب مرجع طب سنتی، تناظر اجناس نبض در طب سنتی با ویژگی های کمی سیگنال های نبض بررسی و توصیف گردید. یافته ها: تحقیق نشان داد که پایائی دستگاه برای سنجش شاخص های مختلف نبض متفاوت است ولی در بیشترین حالت دارای ضریب همبستگی ۰/۸۲ می باشد.  نهایتا در یک جدول نیز اجناس نه گانه نبض (طبق طب سنتی) با شاخص های کمی سیگنال نبض معادل سازی گردیده است. نتیجه گیری: به نظر می رسد که طراحی و ساخت دستگاهی که قادر به اندازه گیری سیگنال نبض طبق طب سنتی ایرانی باشد ممکن بوده و احتمالا می تواند باعث افزایش پایائی و قابلیت اطمینان نتایج تشخیصی حاصل از نباضی طب سنتی شود و امکان توسعه روش های طب سنتی ایرانی و فراگیر شدن آن ها را فراهم نماید. بنابراین بررسی تجربی و بالینی آن را توصیه می نمائیم.

Iranian Traditional Medicine, Pulse Taking, Pulse features, Pulse Signal, Sensor Array, quantitative characteristics of pulse signal., طب سنتی ایرانی, نبض گیری, اجناس نبض, سیگنال نبض, حسگرآرایه ای, شاخص های کمی سیگنال نبض