نجمه مقدس
حامد ناجی اصفهانی
امیراحسان کرباسی زاده

سابقه و هدف: امروزه با گسترده ­ترشدن اقبال عمومی به طب سنتی در ایران بحث های پراکنده­ ی زیادی پیرامون علم­ بودن یا نبودن دانش طب سنتی صورت می گیرد. برای بررسی عقلانی این مساله لازم است ابتدا معیارهای علم­ بودن به طور دقیق و بر اساس مهم­ ترین نظریات فلسفی مشخص شود. در این زمینه (یعنی معیارهای علم­ بودن) سه نظریه­ ی مهم عرضه شده است که عبارتند از استقراگرایی، واجدیت پارادایم و ابطال­گرایی. تاکنون دو مقاله توسط نگارنده­ ی این سطور نوشته شده است که در آن­ ها بر اساس استقراگرایی و واجدیت پارادایم علم ­بودن طب سنتی مورد بررسی عقلانی قرار گرفته است. در مقاله­ ی کنونی سومین معیار یعنی ابطال ­پذیربودن طب سنتی مورد مداقه­ ی فلسفی قرار خواهد گرفت و با اثبات وجود این معیار در طب سنتی می­ توان ادعا کرد که این دانش واجد تمامی معیارهای سه ­گانه­ ی مطرح در فلسفه­ ی علم قرن بیستم برای علم ­بودن می­ باشد. ابطال­ پذیری یکی از مهم­ ترین و تاثیرگذارترین نظریه­ ها در باب علم­ بودن در قرن بیستم می­ باشد که توسط کارل پوپر ارائه شده است. این نظریه ضمن نقد استقراگرایان، ابطال­ پذیری را تنها معیار برای علم ­بودن معرفی می­ کند. این مقاله ابتدا به تحلیل و بررسی نظریه ­ی او و مفهوم ابطال­ پذیری می­ پردازد؛ سپس نشان خواهد داد که دانش طب سنتی ابطال­ پذیر و در نتیجه از منظر ابطال­ گرایان علم است. مواد و روش ها: این مقاله ابتدا با تکیه بر معروف­ ترین آثار پوپر در زمینه­ ی فلسفه علم به معرفی دقیق معیار ابطال­ گرایان می ­پردازد؛ سپس نشان خواهد داد که دستگاه طب سنتی ابطا ل ­پذیر است و بنابراین می ­توان از منظر ابطا ل­ گرایان، این دانش را علم تلقی کرد. پژوهش به شیوه ­ی کتابخانه ­ای صورت گرفته ­است. نتیجه گیری: براساس معیار ابطال گرایان، دانش طب سنتی علم به معنای نوین کلمه می باشد و مقاله به شیوه خاص خود به پاسخ سوال مطروحه اهتمام نموده است.

Falsifiability, Popper, Scientificity, Traditional Medicine, ابطال ­پذیری, پوپر, علم بودن, طب سنتی.