مطالعه اتنوبوتانی و مصارف سنتی برخی گیاهان دارویی شهرستان عجبشیر

سابقه و هدف: تغییر رویکرد جوامع به استفاده از داروهای گیاهی به جایگاه دیرینه گیاهان در بین مردم و شناخت سنتی آنان از گیاهان و پی بردن به آثار سوء داروهای شیمیایی برمیگردد. شناسایی و معرفی ذخایر بومی گیاهان هر منطقه، اشکال و موارد استفاده سنتی این گیاهان با توجه به تنوع بوم شناختی ایران می تواند فراهم کننده اطلاعات مفیدی در زمینه فعالیت های دارویی و سیستم سلامت جامعه باشد. با توجه به این که عمده گیاهان دارویی از جنگل، مرتع، کوهستان و حاشیه رودخانه ها جمع آوری می شوند، می توان با تکیه بر دانش بومی اطلاعات کاربردی دقیقی در این زمینه به دست آورد. لذا این تحقیق به منظور مطالعه اتنوبوتانی و نحوه ی مصرف برخی گیاهان بومی شهرستان عجبشیر انجام گرفت. مواد و روش ها: شهرستان عجب شیر در ۹۵ کیلومتری تبریز، بر رسوبات غنی رودخانه قلعه چایی، در دامنه جنوب ارتفاعات تورجان و جرئیدن واقع شده و بخشی از اراضی آن در حاشیه دریاچه ارومیه است. این تحقیق پس از بررسی های مقدماتی و تعیین حوزه مورد مطالعه، با مراجعه به مناطق از قبل مشخص شده در سال های ۱۳۹۲- ۱۳۹۳ انجام شد. از بخش های مختلف منطقه، گیاهان دارویی جمع آوری و مورد شناسایی قرار گرفتند. اطلاعات دارویی از ساکنین بومی، عطاری های معتبر و مطالعات استنادی تهیه گردیدند. نتیجه گیری: ۵۷ گونه گیاه دارویی شامل  ۲۶خانواده در منطقه شناسایی وجو دارد. خانواده آفتابگردان (Asteraceae) با ۱۰ گونه، خانواده نعنا (Lamiaceae) با ۷ گونه بیشترین تعداد را به خود اختصاص دادند. با مراجعه به نتایج، اعتقاد بومی بر این عقیده استوار است که استفاده ترکیبی از برخی گیاهان اثر بخشی بیشتری بر انسان داشته و مصونیت فرد را در مقابل بیماری قبل از ابتلا ممکن می سازد و سبب تقویت سیستم ایمنی فرد می شود. علاقه ساکنان منطقه و شناخت کافی گیاهان و نحوه استفاده از آن ها این نوید را می دهد که ترویج و فعالیت در زمینه جمع آوری و حتی کشت و کار گیاهان دارویی می تواند از نظر بحث بهداشت، سلامت و حتی اقتصادی مثمرثمر باشد.

Keywords:

Ajabshir , Ethno-Botanic , Indigenous Resource , Medicinal Plants. , اتنوبوتانی , ذخایر بومی , گیاهان دارویی , عجبشیر.