غلامحسین احمدی - بخش تحقیقات زراعی-باغی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرماتشاه، ایران

تنش خشکی آخر فصل از مهمترین عوامل تاثیر گذار در تولید گندم دوروم (Triticum turgidum var. durum Desf.) است. لذا با هدف شناسایی لاین های جدید متحمل به این تنش، تعداد ۱۵۴ لاین گندم دوروم در شرایط آبیاری بهینه و تنش خشکی آخر فصل (قطع آبیاری از مرحله آبستنی یا Z=۴.۵) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آباد غرب طی سال های ۹۲-۱۳۹۱ و ۹۳-۱۳۹۲ کشت شدند. براساس عملکرد دانه دو محیط، شاخص های تحمل به خشکی محاسبه شد. بین لاین های مورد بررسی تنوع بالایی برای عملکرد و شاخص های تحمل به خشکی مشاهده شد. تجزیه خوشه ای لاین ها را در ۶ گروه جای داد. تعداد ۱۲ لاین با قرار گرفتن در یک گروه، براساس بیشتر شاخص های تحمل به خشکی و عملکرد دو محیط نسبت به دیگر گروه ها برتر بودند. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی لاین-های برتر نشان داد لاین هایG۴۱، G۱۱۶، G۱۲۳ و G۱۹۹ بهترین لاین ها برای تحمل به خشکی آخر فصل بوده و در شرایط آبیاری بهینه نیز عملکرد مطلوبی داشتند. از طرف دیگر لاین های G۵۰، G۴۶ و G۳۸ برای شرایط بهینه مناسب بوده و واجد تحمل به تنش آخر فصل نیز بودند. لاین های G۲۹ وG۱۵۷ هرچند در بین لاین های برتر بودند، اما تحمل به تنش پایینی نشان دادند و برای شرایط بهینه مناسب بودند. لاین های G۱۰۵، G۹۳ و G۱۵۹ به شرایط تنش انتهایی متحمل بودند، اما در شرایط بهینه عملکرد پایینی داشتند. بطورکلی چهار لاین به شماره های G۴۱، G۱۱۶، G۱۲۳ وG۱۹۹، بویژه لاین G۱۱۶، پتانسیل تولید رقم برای تنش خشکی انتهای فصل را داشته و برای شرایط منطقه مورد مطالعه یا مناطق مشابه قابل توصیه می باشند.

گندم دوروم, تنش خشکی, تنش خشکی آخر فصل