علی اکبر مویدی - عضو هیئت علمی بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
شجاعت زارع - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات خراسان رضوی

این پروژه با هدف ارزیابی کارآیی انرژی سیستم کشاورزی حفاظتی دو سیستم تناوب زراعی در دو آزمایش جداگانه در ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق مشهد در ۵ سال با استفاده از طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی و سه تکرار به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش شیوه های مختلف خاک ورزی در سه سطح شامل: شیوه متداول خاک ورزی (شخم + دیسک + تسطیح + کاشت با بذرکار)، شخم کاهش یافته (چیزل پکر یا دیسک سبک + کاشت با بذرکار) و بدون شخم (کاشت مستقیم با بذرکار) در کرت های اصلی و مدیریت بقایای گیاهی در سه سطح بدون بقایا، حفظ ۳۰% بقایا و حفظ ۶۰% بقایای محصولات مختلف درکرت های فرعی قرار گرفت. در اولین آزمایش سیستم تناوب زراعی رایج این منطقه شامل گندم-ذرت-گندم-خربزه-گندم و در آزمایش دوم سیستم تناوب زراعی پیشنهادی یا پایدار شامل گندم-کلزا-گندم-شبدر-گوجه فرنگی-گندم بررسی شد . نتایج نشان داد از نظر مصرف انرژی برای هر دو تناوب زراعی رایج و پایدار سهم نیروی انسانی بسیار کم بود و آب و کاه و کلش هر کدام با حدود ۳۰ درصد بیشترین سهم را دارا بودند و ماشین آلات و کود در مرتبه بعد قرار گرفتند. در هر دو سیستم تناوب زراعی رایج و پایدار، تیمار بدون شخم و بدون بقایا بالاترین بهره وری انرژی را داشت. افزایش فعالیت های خاک ورزی از بدون شخم به متداول، در سیستم تناوب زراعی رایج کاهش بهره وری انرژی را در پی داشت، اما افزایش فعالیت های خاک ورزی از بدون شخم به حداقل شخم کمی بهره وری انرژی را افزایش داد.

خربزه, ذرت, شبدر, کلزا, گندم, گوجه فرنگی