بهمن فاضلی نسب - گروه پژوهشی زراعت و اصلاح نباتات، پژوهشکده کشاورزی، پژوهشگاه دانشگاه زابل، زابل، ایران.
زهرا یزدان پور - دانشکده پزشکی، گروه میکروبیولوژی، دانشگاه علوم پزشکی زابل، زابل، ایران.

در طول تاریخ بشری، بسیاری از بیماری های عفونی به طور سنتی با داروهای گیاهی درمان شده اند، به طوری که امروزه در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، داروهای گیاهی نقش اصلی را در درمان اولیه ایفا می کنند. هدف از این تحقیق، بررسی اثرات ضد میکروبی عصاره های اتانولی، متانولی و اتیل استات هندوانه ابوجهل (میوه) و کلپوره (برگ) بر برخی باکتری های بیماری زا بوده است. گیاهان مورد بررسی از شهرستان زابل جمع آوری شده، سپس آسیاب شده و در حلال های اتانول، متانول، اتیل استات قرار داده و در نهایت عصاره گیری با دستگاه روتاری انجام شد. باکتری با جمعیت استاندارد تهیه شده و حداقل غلظت مهارکنندگی و حداقل غلظت کشندگی با روش میکرودایلوشن بر روی باکتری های ویبریو کلرا، استافیلوکوکوس اورئوس، باسیلوس سرئوس، شیگلا دیسنتری و لیستریا مونوسیتوژنز تعیین شد. کمترین غلظت مهارکنندگی عصاره اتانولی (۵/۱۲ پی پی ام)، متانولی (۲۵ پی پی ام) و اتیل استات (۲۵ پی پی ام) هندوانه ابوجهل به ترتیب بر باکتری های لیستریا مونوسیتوژنز، ویبریو کلرا و باسیلوس سرئوس موثر بوده اند. عصاره اتانولی کلپوره با کمترین غلظت ۵۰ پی پی ام تنها توانسته باکتری ویبریو کلرا را مهار کند. کمترین غلظت مهارکنندگی عصاره متانولی کلپوره (۲۵ پی پی ام) در برابر باکتری ویبریو کلرا مشاهده و باکتری باسیلوس سرئوس در تمام غلظت ها رشد کرده است. کمترین غلظت مهارکنندگی عصاره اتیل استات با ۵/۱۲ پی پی ام بر باکتری ویبریو کلرا مشاهده شده است. در کل عصاره اتانولی هندوانه ابوجهل بر باکتری لیستریا مونوسیتوژنز و عصاره اتیل استات کلپوره بر باکتری ویبریو کلرا موثر بوده اند لذا پیشنهاد می گردد بسته به هدف استفاده از عصاره گیاهی از نوع خاص گیاه به همراه موثرترین حلال مربوطه استفاده شود.

فعالیت ضد میکروبی, حداقل غلظت مهارکنندگی, حداقل غلظت کشندگی, باکتری بیماری زا