شیما نبی فر - PhD in linguistics, Allameh Tabtabaee University, Tehran, Iran.

هدف: یکی از زمینه های مورد توجه در علم میان­رشته ای روان شناسی زبان، مقایسه توانایی های زبانی کودکان طبیعی و کودکانی است که در برخی جنبه های زبانی مانند خواندن با دشواری مواجه ­اند. پاره ای از پژوهش ها نشان می دهند که کودکان خوانش پریش علاوه بر نقص در پردازش واج شناختی در آزمون های نحوی، به ویژه ساختارهای پیچیده نحوی، ضعیف تر از کودکان طبیعی عمل می کنند. هدف این مقاله، بررسی و مقایسه آگاهی نحوی کودکان طبیعی و خوانش پریش پایه­های دوم و سوم ابتدایی در زبان فارسی است. روش: بدین منظور ۲۰ دانش آموز خوانش پریش و ۴۰ دانش آموز طبیعی دختر پایه دوم و سوم ابتدایی از طریق آزمون آگاهی نحوی که شامل دو زیرآزمون قضاوت دستوری و تصحیح جملات بود ارزیابی شدند. در زیرآزمون های مذکور توانایی قضاوت دستوری و تصحیح جملات ساده و موصولی از نوع فاعل-فاعل بررسی شد. شاخص های نحوی مورد مطالعه در این جملات عبارت بودند از مطابقت فعل و فاعل به لحاظ ’شخص‘، ’شمار‘ و ’شخص و شمار‘. یافته­ ها: بررسی و تحلیل داده ها  نشان داد که کودکان خوانش پریش در کل آزمون آگاهی نحوی و هر یک از زیرآزمون های آن ضعیف تر از کودکان طبیعی عمل می­ کنند و میزان خطاهای آنها بیشتر است. تحلیل آماری آزمون تی مستقل حاکی از آن بود که تفاوت عملکرد کودکان خوانش ­پریش و کودکان طبیعی در کل آزمون نحوی کاملا معنادار است. از سوی دیگر، مقایسه داده ها به لحاظ رشدی نیز نشان­ دهنده آن بود که عملکرد کودکان پایه سوم ابتدایی هر دو گروه  هم در کل آزمون و هم در هریک از زیرآزمون ها بهتر از عملکرد کودکان پایه دوم ابتدایی است. نتیجه­ گیری: نتایج نشان داد که کودکان خوانش پریش فارسی­ زبان نیاز دارند علاوه بر آگاهی واج شناختی در زمینه آگاهی نحوی نیز تقویت شوند.

Syntactic Awareness, Dyslexic Child, Normal Child, Grammaticality Judgment, Sentence, آگاهی نحوی, کودک خوانش پریش, کودک طبیعی, قضاوت دستوری, تصحیح جملات