بررسی الگوی سازوکارهای دفاعی با توجه به میزان تفکر خلاق

هدف: در این پژوهش، برای فهم بیشتر ویژگی­های شخصیتی متفاوت افراد دارای تفکر خلاق، کمیت و کیفیت سازوکار­های دفاعی و سبک دفاعی آنها بررسی شده است. روش: ابتدا با استفاده از روش نمونه­ گیری در دسترس، ۲۵۸ نفر از دانشجویان دختر کارشناسی ارشد و دکترای دانشگاه تربیت مدرس، پرسشنامه تفکر خلاق عابدی را تکمیل کردند. سپس از میان این شرکت­کنندگان، دو گروه ۳۰ نفری از آزمودنی­هایی که بیشترین و کمترین نمرات را در این آزمون گرفته بودند، به عنوان دو گروه مقایسه پژوهش انتخاب شدند. برای سنجش سبک و سازوکار­های دفاعی از پرسشنامه سبک­های دفاعی استفاده شد. در پایان، داده­ها به وسیله آزمون t برای گروه­های مستقل تجزیه و تحلیل شدند. یافته ­ها: افراد دارای تفکر خلاق و افرادی که از تفکر خلاق کمتری برخوردارند، در نرخ کلی استفاده از سازوکارهای دفاعی تفاوتی با هم ندارند. سبک دفاعی افراد دارای تفکر خلاق، رشدیافته­تر از افراد دارای تفکر کمتر خلاق است؛ و افراد دارای تفکر کمتر خلاق، بیشتر از الگوی سازوکارهای دفاعی رشدنایافته استفاده می­کنند. به طور کلی، ویژگی اصلی الگوی دفاعی گروه دارای تفکر خلاق، در مقایسه با گروه دارای تفکر کمتر خلاق، استفاده زیاد آنها از سازوکار­های دفاعی رشدیافته والایش، طنز و پیشاپیش­نگری و سازوکار­های رشدنایافته دلیل­تراشی، تجزیه و انکار است؛ در حالی که مشخصه اصلی الگوی دفاعی گروه دارای تفکر کمترخلاق، استفاده زیاد آنها از سازوکارهای دفاعی رشدنایافته فرافکنی، به عمل­درآوری، دوپاره سازی، رفتار پرخاشگرانه- منفعلانه، خیال­پردازی، جابه­جایی و جسمانی­سازی است. نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر بار دیگر بر اهمیت تفاوت گذاشتن بین دو حوزه عمده خلاقیت تاکید می­کند. به علاوه، همسو با یافته­های تحقیقات پیشین، نتایج نشان می­دهند که افراد دارای تفکر خلاق به دلیل استفاده از نوعی سبک دفاعی خلاق، از افراد دارای تفکر کمترخلاق متمایزند. 

Keywords:

Creative Thinking , Defense Mechanism , Creative Defensive Style , تفکر خلاق , سازوکارهای دفاعی , سبک دفاعی خلاق