لیلا شریفی - Azad Islamic University, Tehran, Iran.

هدف: هدف این پژوهش، بررسی ارتباط فرایند چندمعنا یی یکی از افعال ساده فارسی با عوامل شناختی است. پژوهش حاضر این فرضیه را بررسی کرده است که چندمعنا یی به عنوان فرایندی زبانی که طی آن یک عنصر واژگانی (در اینجا یک فعل ساده ) چندین معنای مختلف می یابد، رخدادی تصادفی نبوده، بلکه اساس آن قوای شناختی است و تفاوتهای روش شناختی بر بررسی معنایی واژگان تاثیر می گذارد. روش: این پژوهش با توجه به هدف، یک تحقیق نظری و براساس جمع آوری دادهها، یک تحقیق توصیفی (غیرآزمایشگاهی) و پس رویدادی (علی- مقایسه ای) است. نمونه های پژوهش به طور تصادفی از آثار کلاسیک، نو و زبان محاوره جمعآوری شدند. یافته ها: از ویژگیهای نظام فعلی زبان فارسی، تعداد بسیار محدود افعال ساده (تقریبا ۱۱۵ تا ۱۳۰ ) است، در حالی که در زبانهایی مثل انگلیسی و فرانسه این نوع افعال بسیار زیادند . چندمعنا یی یا در واقع وجود چندین معنی برای یک عنصر واژگانی، جانشین مناسبی برای جبران این کمبود می باشد. در این پژوهش، چندمعنا یی فعل ساده » افتادن« براساس مفاهیمی چون مقوله بندی، نمونه نخستین، طرحوار ههای تصوری و مقوله های شعاعی (مبانی اساسی در زبا نشناسی شناختی) بررسی می شود . نتیجه گیری : پس از بررسی نمونه ها، فرضیه تایید و نشان داده شد که گرایشها و تجارب جسمانی و مادی بشر بر چگونگی مفهوم سازی و درک او از افعال چندمعنایی تاثیر میگذارد . همچنین ، معلوم شد که بهترین کاربرد نمون ه نخستین ، در چندمعنا یی است و روابط معنایی د ر یک واژه رابطه ای مدرج (و نه مطلق) می باشد.

Polysemy, Cognitive Linguistics, Prototype, Image Schemas, Radial Categories, چندمعنایی, زبانشناسی شناختی, مقوله بندی, نمونه نخستین, طرحواره های تصوری, مقوله های شعاعی