وحیده حداد

سابقه و هدف: نبض به عنوان شریان حیاتی بشر، نقشی تعیین کننده در ارگانیزم بدن دارد. اهمیت این مساله زمانی روشن می شود که بدانیم اطبای گذشته، علی الخصوص شیخ ابوعلی سینا، نبض و گرفتن آن را هنگام بیماری در تشخیص نوع درد لازم و ضروری می داند و از رهگذر این عامل بیرونی است که می توان پی به حالات روحی و نفسانی اشخاص و افراد برد. مواد و روش ها: گرچه پیرامون نبض و شناخت رگ و احوال خاص آن تحقیقاتی صورت گرفته است. لیکن باید از این نکته غافل نمانیم که در باب تاثیر حالات روحی بر چگونگی عملکرد نبض مطالعه ای جامع صورت نپذیرفته است. ما در این تحقیق برآنیم تا با استفاده از مطالعه کتب و آثار حکما و اطبای گذشته علی الخصوص بوعلی سینا به پاره ای از نظرات وی در رابطه با نبض و نفس و تاثیر نفس بر چگونگی عملکرد نبض بپردازیم. یافته ها: در این مقاله نظرات شیخ الرئیس در مورد نفس، نبض و عشق با لحاظ آرای فلسفی و طبی این شهیر مورد بررسی قرار گرفته است که حکایت از وسعت و دقت نظر حکیم، در باب نحوه ارتباط این سه عامل و عنصر اساسی شخصیت انسان می کند. ابن سینا براین عقیده است که با رسیدن مزاج به مرحله خاصی که استعداد آن را داشته باشد، نفس انسانی از واهب الصور به کالبد این موجود افاضه می شود و این هسته مرکزی، محرک تمام قوا و انفعالات موجود در بدن است. شیخ آغاز ارتباط نفس و بدن را در همین بدو حدوث نفس و در اصل، بدو افاضه شدن آن می داند. در طول حیات هم به نحو ملموسی این تعاملات قابل تبیین است چنانچه وی اشاره می کند که با تفکر در عظمت خلقت، می توان آثار این تفکر را بر ظاهر بدن که مثلا همان راست شدن موی بدن است مشاهده کرد. نتیجه گیری: ابن سینا از نبض به عنوان عاملی که بازتاب دهنده حالات روحی و جسمی است یاد می کند چنانچه در داستان کنیزک، که بیماری او را عشق تشخیص می دهد، گرفتن شریان را عاملی در تشخیص نوع بیماری قلمداد کرده است و همه این ها بیانگر وسعت نظر و انطباق شگفتی آور نظرات این طبیب حاذق با اصول علمی پزشکی جدید است. اینک ما در این مقاله برآنیم تانحوه ارتباطات دقیق این سه عنصر محوری وجود انسان را از منظر طبیب برجسته به نمایش گزاریم.

Soul, pulse, love, Ave-sina, نفس, نبض, عشق, ابن سینا