مرتضی حصاری - دانشیار گروه پیش از تاریخ، پژوهشکده باستان شناسی، پژوهشگاه میزاث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران.

مهم ترین منطقه ای که ارتباط مستقیمی با تمدن سند و کشورهای ساحلی جنوبی خلیج فارس دارد، مکوران است. این سه حوزه فرهنگی، به ویژه در هزاره سوم پیش از میلاد، اشتراکات فرهنگی بسیاری دارند. یکی از اشتراکات فرهنگی بیان مادی و معنوی، تدفین در این دوره است که همین هویت فرهنگی را در این نقطه از جهان نشان می دهد. مرگ ساده ترین واقعیت زندگی است و اعمالی که در هنگام دفن انجام می شود نوعی نگرانی برای سرنوشت مرده است. تدفین آیین جدایی از جهانی به جهان دیگر است و تدفین نوعی تعهد به متوفی به عنوان عضوی از جامعه است. تدفین و سنت های مربوط به آن بازتابی از جنبه های معنوی و آیینی فرهنگ های بشری است. شباهت های مشترک را می توان در میان فرهنگ های مختلف یافت. یکی از مراکزی که این اشتراکات را می توان یافت، قبرستان دمبوکوه است. این گورستان بزرگ ترین گورستان و محوطه ای است که در منتهی الیه جنوب غربی ایران کشف شده است. این منطقه از هزاره سوم قبل از میلاد به صورت دوره ای تا دوره اسلامی تاسیس شده است. سایت با توجه به داده های به دست آمده از آن باید تعامل نزدیکی با مناطق فرهنگی اطراف خود به ویژه تمدن سند داشته باشد. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی و تطبیقی است و داده های پایه و پایه مورد نیاز از طریق مطالعات میدانی که شامل اکتشاف و بررسی سطحی به دست آمده است. نتیجه کلی، ظاهر همگن قبور، چند قبر و استفاده از قبور در دوره های بعد است. مهم ترین منطقه ای که ارتباط مستقیمی با تمدن سند و کشورهای ساحلی جنوبی خلیج فارس دارد، مکوران است. این سه حوزه فرهنگی، به ویژه در هزاره سوم پیش از میلاد، اشتراکات فرهنگی بسیاری دارند. یکی از اشتراکات فرهنگی بیان مادی و معنوی، تدفین در این دوره است که همین هویت فرهنگی را در این نقطه از جهان نشان می دهد.

گورهای سنگی, هزاره سوم قبل از میلاد, بلوچستان, مکران, دمب کوه