فهیمه شیخ شعاعی - دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه تهران
سید مهدی موسوی کوهپر - استادیار دانشگاه تربیت مدرس
حامد وحدتی نسب - استادیار دانشگاه تربیت مدرس

پژوهش حاضر بر تعیین رژیم غذایی، با استفاده از آنالیز ایزوتوپهای پایدار کربن و نیتروژن تکیه دارد که از کلاژن دندان دوازده اسکلت انسانی از قبرستان عصر آهن محوطه باستانی گوهر تپه در شرق استان مازندران واقع در ساحل جنوبی دریای خزر استخراج شده است. شواهد جغرافیایی و زمین شناسی نشان میدهد که محوطه گوهر تپه در دشتی رسوبی واقع شده است. از طرف دیگر کشف داده های جانور باستان شناختی نظیر گونه های گوسفندی و شواهد گیاه باستان شناختی نظیر جو اهلی و نشانه های مربوط به فعالیتهای کشاورزی در این محوطه با استفاده از تیغه ها، که ۷۰% کل ابزار سنگی را تشکیل میدهند، بیانگر آن است که دامداری و کشاورزی جزء فعالیتهای اصلی ساکنان این محوطه بوده است. نتایج حاصل از آنالیز ایزوتوپ کربن۱۳ و نیتروژن۱۵ نیز استفاده از پستانداران خشکی در رژیم غذایی ساکنین این محوطه را تایید می کند. تمرکز سطوح ایزوتوپ کربن۱۳ در نمونه های مورد آزمایش که در حدود ۲/۲۰- در هزار تا ۹/۱۹- در هزار است، حکایت از آن دارد که هیچ نشانی از استفاده گیاهان C۴ در رژیم غذایی مردم ساکن در این محوطه وجود ندارد، و مانند امروز گیاهان C۳، به عنوان پوشش گیاهی غالب منطقه مورد استفاده قرار می گرفته است. نتایج سطوح ایزوتوپ نیتروژن۱۵ در حدود ۷۹/۸ در هزار تا ۳/۱۱ در هزار است که وجود علفخواران خشکی (گونه های گوسفندسانان) و گیاهان C۳ (گندم و جو) را در رژیم غذایی نشان میدهد. بنابراین، نتایج آنالیزهای ایزوتوپی برای محوطه گوهرتپه، رژیم غذایایی بر پایه اکوسیستم های گیاهان C۳ زمینی را نشان میدهد. مقایسه نتایج آنالیز نمونه های محوطه گوهرتپه با نتایج آنالیز سه محوطه دیگر (خارج از ایران) نیز گویای همین امر است.

دیرین تغذیه شناسی, دندان, رژیم غذایی, عصر آهن, گوهر تپه, مازندران