آیکونولوژی نقوش برجسته دوران ساسانی از دیدگاه اروین پانوفسکی

نقش برجسته های ساسانی بیانگر بخش وسیعی از هنر، فرهنگ و روش سیاسی و مذهبی ساسانیان هستند. و هر یک از این آثار به جهت بیان و انتقال یک مفهوم و واقعه ای صادق ایجاد شدهاند. تاکنون ۳۵ نقش برجسته از دوران ساسانی شناسایی گردیده است، که یک مورد آن در خارج از مرزهای سیاسی ایران و در محلی موسوم به رگ بی بی در خاک افغانستان قرار دارد، و بقیه آنها در مرزهای سیاسی ایران امروز واقع شده اند. مضامین نقش برجسته های ساسانی حول محور دو موضوع اصلی مذهبی و غیر مذهبی و یک موضوع ترکیبی قرار دارند. موضوعات صحنه های مذهبی این آثار در خصوص صحنه تاج ستانی پادشاهان از اهورا مزدا، آناهیتا و نیز صحنه نیایش می باشد. همچنین در مضامین غیر مذهبی از موضوعاتی نظیر صحنه های نبرد سواره، پیروزی، خانوادگی، شاهنشاه و درباریان، نبرد با حیوانات و شکار شاهی استفاده شده است. در نقوش برجسته های ترکیبی نیز میتواند موضوعات مذهبی و غیر مذهبی را در یک صحنه مشاهده نمود. با توجه به موارد مذکور، پژوهش حاضر سعی دارد تا با اتکا بر روش و دیدگاه آیکونولوژی که بی شک یکی از مهمترین روشهای خوانش تصاویر در پژوهش و تاریخ هنر به شمار میآید، معانی عمیق و دقیق نقوش برجسته های ساسانی را مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد.

Keywords:

آیکونولوژی , نقوش برجسته , دوران ساسانی , اروین پانوفسکی