بررسی نقوش هندسی کاشیکاری بناها در نگاره های شاهنامه شاه طهماسبی

شاهنامه شاه طهماسبی یکی از پرآوازه ترین و شاخص ترین نسخ مصور تاریخ نگارگری ایران اسلامی است که به فرمان شاه اسماعیل در کتابخانه سلطنتی تبریز و با مشارکت توانمندترین هنرمندان آن عصر تهیه شده و شاهکار هنری مکتب نگارگری تبریز صفوی به شمار میرود. این نسخه ارزنده ۲۵۸ نگاره دارد که به تقریب در پنجاه نگاره آن، به فراخور محتوای داستان، بناهای سلطنتی به تصویر کشیده شده اند که اغلب کاخ و در مواردی معدود، قلعه هستند. نگارگران جهت ترسیم کالبد و تزیینات بناها به ویژه کاشی کاری، دقت و وسواس بسیار مصروف داشته اند. هدف اصلی پژوهش حاضر آن است که نقوش هندسی تزیینات کاشیکاری بناهای به تصویر کشیده شده در نگاره های شاهنامه شاه طهماسبی مورد بررسی قرار گیرد. از این رو کوشش میشود تا به این پرسشها پاسخ داده شود که در کاشیکاری بناها از کدام نقشمایه های هندسی استفاده شده است؟ و این نقوش به لحاظ رنگ و محل قرارگیری چه ویژگیهایی دارند؟ اطلاعات به شیوه کتابخانه ای گردآوری و با روش توصیفی ارائه شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که نقش مایه های هندسی در قسمت ازاره و کف بناها مورد استفاده قرار گرفته اند و به لحاظ شکل، تنوع قابل ملاحظه ای دارند و اغلب ساختاری ساده دارند و گره هندسی شش و شش پری پرکاربردتر است. نقوش هندسی رنگهای متنوعی دارند اما رنگهای آبی، لاجوردی و فیروزه ای رنگهای غالب هستند.

Keywords:

نگارگری صفوی , شاهنامه شاه طهماسبی , کاشیکاری , نقوش هندسی