بررسی و تحلیل جایگاه آیات قرآنی در فرش دستباف

قالی ایران به عنوان یک هنر ارزشمند ملی با طرح های گوناگون دارای مضامین مختلف و نماد هنر اصیل و فرهنگ غنی ایران زمین است و دارای عناصر تزئینی مختلف میباشد که کتیبه یکی از آنهاست و انواعی دارد. فضای کتیبه در فرش غالبا با آیات قرآن، ادعیه و اسماء الهی تزئین شده و چون خط در ایران اسلامی از عناصر مهم هنرهای تزئینی است، از خطوط مختلفی در این کتیبه ها استفاده شده است. همچنین اعتقاد به رسیدن به خیر و برکت در پی توسل به ادعیه، عامل گسترش کتیبه های قرآنی در فرش میباشد. هدف از تدوین این مقاله بررسی جایگاه آیات قرآنی و مطالعه دعاها و اسماءالهی در فرش دستباف میباشدکه با تاکید بر ۷ نمونه قالیچه به انجام رسیده است. این پژوهش به دنبال پاسخ گویی به این سوالات میباشد: .۱ دلیل استفاده از آیات در فرش چه بوده و بیشتر از چه آیاتی استفاده شده است؟ .۲ فرشهای دارای آیات چه کاربردی داشته اند؟ روش تحقیق در این مقاله، توصیفی-تحلیلی است و روش گردآوری اطالعات، منابع تصویری کتابخانه ای و موزه ای می باشد. با بررسی ۷ نمونه قالیچه محرابی مربوط به دوره صفوی این نتیجه حاصل شد که تزئینات و خط نگاره های این قالی ها به سبب کارکرد دینی آنهاغالبا در نیمه فوقانی قرار گرفته و کتیبه و حاشیه های حاوی خط نگاره در آنها بسیار است. در تمام این نمونه ها آیات و اسماء الهی وجود دارد که آیه الکرسی پرکاربردترین آنهاست که در تمام نمونه ها تکرار شده و در ۳ نمونه نیز از ادعیه مانند دعای نادعلی و دعاهای کوچکتر استفاده شده است.

Keywords:

فرش دستباف , کتیبه , آیات قرآن , ادعیه , اسماءالحسنی