بررسی قوم صابئین مندائی از دیدگاه تاریخی و باستان شناسی

صحبت در مورد اقوام و فرهنگ های قدیم، بدلیل نبود اطلاعات کافی همیشه در هر برهه ای از زمان کاری بس دشواربوده است. صابئین مندائی نیز از این امر مستثنا نبوده و این قوم کهن که در قرآن کریم به اهل کتاب از آنها یاد شده است پیش از این بدلیل سابقه سکونتشان، یکی از اقوام تاریخی در دنیای باستان بحساب می آیند. بسیاری از اطلاعات در مورد این قوم به اوایل اسلام بر میگردد و منابع قبل از اسلام اطلاعات روشنی را در اختیار ما نمی گذارد. صابئین قومی آرامی هستند که سکونت اولیه آنان را مصر و فلسطین که بویژه از کناره های رود اردن به سرزمین های دیگر همچون ایران و عراق گسیل پیدا کرده اند. بر اساس اطلاعات تاریخی بنظرمیرسد که صابئین مندائی و صابئین حرانی دو گروه متفاوت باشند که گروه اول همان گروهی است که در قرآن به اهل کتاب معروفند و آداب و سنن دینی شان غسل تعمید و آب جاری است و معماری نیایشگاهی یافت شده در خوزستان، ارتباط این قوم و نقش آب در زندگی آنان را دو چندان میکند. اما صابئین حرانی بر خلاف صابئین مندائی به ستایش اجرام آسمانی گرایش داشته و بنا به شرایط سیاسی و اجتماعی بوجود آمده در آن زمان خود را به صابئین مندائی نسبت داده اند. اطلاعات ما در مورد مذهب این قوم همانند اقوام کهن دیگر بسیار پراکنده است اما با توجه به ساختار مذهبی آنها، شاید بتوان مذهب گنوسی را به این اقوم نسبت داد. هدف نگارنده علاوه بر رویکرد تاریخی - توصیفی، به تبیین جایگاه باستان شناسی این قوم در خوزستان )شوشتر(، می پردازد. انجام پژوهش در این مقاله نیز به صورت کتابخانه ای و میدانی و جمع آوری تصاویر از منابع معتبر خواهد بود.

Keywords:

صابئین مندائی , حران , نیایشگاه صابئین , مذهب