امیر دبیری مهر

تنوع نظریه های توسعه سیاسی به ویژه در محافل و موسسات علمی و مطالعاتی غربی در سال های پس از جنگ جهانی دوم، هم موجب غنی سازی ادبیات این مفهوم سیاسی شد و هم بر ابهام جوانب آن افزود؛ به گونه ای که مطالعات مربوط به توسعه سیاسی برای استفاده از چارچوب نظری و پیشینه پژوهش ها از نوعی پراکندگی رنج می برد و محققان صرفا امکان گزینش برخی از نظریه ها را دارند و از یافته های دیگر نظریه ها استفاده نمی کنند. در این مقاله سعی می شود با مدل سازی ذهنی، مجموعه متنوع نظریه ها در درخت واره ای منسجم سامان یابد و با تاکید بر نظریه های جامعه محور و دولت گرا به عنوان دو طیف کلان نظریه های جامعه شناسی سیاسی، تنوع و تکثر موجود در نظریه های مذکور انسجام درونی و بیرونی پیدا کند. نظریه های جامعه گرا مبنای تحقق توسعه سیاسی را از پایین به بالا می داند که بر مدار جامعه مدنی سامان می یابد، اما نظریه های دولت گرا مبنای شکل گیری توسعه سیاسی را از بالا به پایین می داند که بر مدار دولت مشروع و مقتدر تعین می یابد. انتخاب هر یک از دو مبدا تابعی از مشخصات جامعه و دولت در جوامع گوناگون است

توسعه سیاسی, نظریه های دولت محور, نظریه های جامعه محور, نخبگان