پهنه بندی توزیع مکانی سرب، روی و کادمیم و ارزیابی آلودگی خاک های منطقه انگوران، استان زنجان

آلودگی منابع خاک به عناصر سنگین و اثرات مخرب و دراز مدت آن بر طبیعت و سلامت انسان از نگرانی های متخصصین علوم محیطی در عصر حاضر است. هدف از انجام این تحقیق پهنه بندی توزیع مکانی فلزات سنگین در خاک سطحی (صفر تا ۱۰ سانتی متر)، با استفاده از ۳۱۵ نمونه با فواصل ۵۰۰ متری در یک الگوی شبکه بندی منظم در منطقه انگوران استان زنجان است. مقادیر کل و قابل جذب سرب، روی و کادمیم برای نمونه ها با استفاده از HNO۳ و DTPA-TEA استخراج و اندازه گیری شدند. میانگین غلظت کل سرب، روی و کادمیم ۹۶/۱۰۹، ۵۷/۱۶۵ و ۰۲/۶ و برای شکل قابل جذب به ترتیب ۳۶/۴۶، ۵۴/۶۱ و ۶۳/۲ میلی گرم بر کیلوگرم بود. داده ها دارای توزیع چولگی مثبت و مقادیر پرت و دور از مرکز بودند. رویکرد Box-Cox برای نرمال سازی داده ها استفاده شد. همبستگی مثبت قوی بین سه فلز سنگین مشاهده شد. نتایج نشان داد که مدل کروی بهترین نتیجه را برای توصیف تغییرپذیری مکانی سرب، روی و کادمیم داشته است. دامنه تاثیر برای تغییرنماهای سرب، روی و کادمیم به ترتیب ۴۸۰۰، ۳۹۸۷ و ۴۸۴۵ متر بود. استفاده از روش کریجینگ معمولی نتایج مطلوبی در برآورد غلظت فلزات سنگین در مناطق نمونه برداری نشده داشت. نتایج نقشه های کریجینگ نشان داد که غلظت فلزات سنگین در اطراف کارخانه های تولیدی افزایش یافته و با افزایش فاصله غلظت آن ها کاهش می یابد. بر اساس نقشه های کریجینگ غلظت کل و قابل جذب فلزات سنگین یک الگوی مکانی قوی در جنوب شرق و مرکز منطقه مورد مطالعه را نشان داد. این نقشه ها اطلاعات با ارزشی د رخصوص ارزیابی آلودگی فراهم می سازد.

Keywords:

آلودگی خاک , تغییرات مکانی , تبدیل گر Box-Cox , کریجینگ معمولی