اکبر حیدری - دانشگاه فردوسی مشهد
محمد رحیم رهنما - دانشگاه فردوسی مشهد
محمد اجزاء شکوهی - دانشگاه فردوسی مشهد
امید علی خوارزمی - دانشگاه فردوسی مشهد

اهداف:  با توجه به آسیب­­ پذیری­های محیط زیست شهری در کلان­شهر مشهد و تشدید روند تخریب آن در سال­های اخیر،  پژوهش حاضر سعی دارد با بهره­ گیری از رویکرد آینده­ نگاری گام طبیعی در چارچوب شاخص­های محیط زیست شهری به تحلیل میزان پایداری زیست­ محیطی در شهر مشهد بپردازد. روش: روش تحقیق به ­کار گرفته شده به لحاظ ماهیت تحلیلی و از نظر نتیجه کاربردی است که در ادامه از مطالعات توصیفی- تحلیلی، اسنادی به همراه پرسش­نامه (۵۰ نمونه) در چارچوب مدل دلفی و ماتریس تحلیل اثرات متقاطع در نرم­ افزار آینده­ نگار میک مک و سناریو ویزارد استفاده شد. یافته­ ها/ نتایج: نتایج نشان داد که با ۲ بار تکرار چرخش داده­ای، شاخص پرشدگی به دست آمده ۹۵.۷۹% است که این امر مبین ضریب بالای تاثیرگذاری متغیرها بر یکدیگر است. همچنین، بر مبنای ۵۸۲۸ ارزش محاسبه ­شده، تعداد ۲۹۳۷ مورد با بالاترین حجم دارای بیشترین میزان اثرگذاری مستقیم بر دیگر شاخص­های پژوهش بوده است. نتیجه ­گیری: با توجه به نحوه توزیع متغیرها در صفحه تحلی اثرات و وابستگی­های مستقیم و غیرمستقیم و نیز تبیین نیروهای پیشران کلیدی، باید اشاره کردد که سیستم محیط زیست شهری در کلان­شهر مشهد دچار ناپایداری بسیار شدید است.

تحلیل فضایی, محیط زیست شهری, مطالعات آینده پژوهی, گام طبیعی, برنامه ریزی سناریو